Kiến tạo môi trường học tập tiếng Anh: Giáo viên vững chuẩn, học sinh tự tin

Việc xây dựng đội ngũ giáo viên đạt chuẩn, tự tin sử dụng tiếng Anh trong giảng dạy và giao tiếp hàng ngày là chìa khóa giúp học sinh sử dụng ngoại ngữ thường xuyên, biến môn học thành ngôn ngữ sống và tự tin hội nhập quốc tế.

Thúc đẩy tiếng Anh trong mọi không gian

Tại Trường Tiểu học Nguyễn Huệ (phường Bến Thành), cô Đỗ Thị Kim Quỳnh - giáo viên chủ nhiệm lớp 3/3, mỗi tháng đều tổ chức dạy Toán hoàn toàn bằng tiếng Anh 1 – 2 lần. Theo đó, trong quá trình giảng dạy, học sinh được chia thành 4 nhóm để học kiến thức, trả lời câu hỏi, giao tiếp và làm bài tập nhóm hoặc cá nhân, tất cả bằng tiếng Anh. Cô Quỳnh chuẩn bị phiếu học tập song ngữ, phối hợp với giáo viên tiếng Anh và nâng cao vốn từ vựng chuyên môn để đảm bảo hiệu quả giảng dạy.

“Tuy vậy học sinh chưa quen sử dụng tiếng Anh hoàn toàn, vẫn còn xen lẫn tiếng Việt. Giáo viên phải tạo tư tưởng rằng tiết học này cần nói, suy nghĩ và viết bằng tiếng Anh tối đa. Thời gian đầu, tôi mất 4 ngày để xây dựng bài giảng và trao đổi với đồng nghiệp, nhưng hiện nay chỉ còn khoảng một ngày,” cô Quỳnh chia sẻ.

Chia sẻ về hình thức trên, bà Bùi Thị Thanh - Hiệu trưởng nhà trường cho biết, bên cạnh các tiết chính khóa, mỗi giáo viên được khuyến khích thực hiện ít nhất một tiết dạy bằng tiếng Anh mỗi tháng, với lộ trình tăng dần. Điều này phụ thuộc vào năng lực và kinh nghiệm của từng giáo viên. Thầy cô không chỉ cần chuẩn bị kỹ bài giảng mà còn phải có vốn từ vựng và kỹ năng tiếng Anh để giảng dạy.

Ngay cả khi dạy bằng tiếng Việt, việc giao tiếp với học sinh cũng đòi hỏi phát âm và câu từ chuẩn xác. “Môi trường thực hành thường xuyên giúp học sinh tự tin giao tiếp với giáo viên và người nước ngoài. Ngoài ra, trường cũng tổ chức câu lạc bộ và ngày hội tiếng Anh, tạo cơ hội để giáo viên và học sinh hỗ trợ lẫn nhau về phương pháp dạy và học” bà Thanh cho hay.

Còn tại Trường Trung học Thực hành (Đại học Sư phạm TPHCM), từ hè 2025, Fanpage song ngữ Anh–Việt được xây dựng và đẩy mạnh triển khai trong năm học 2025 – 2026. Bộ phận truyền thông cập nhật các tin bài về hoạt động của trường bằng cả tiếng Việt và tiếng Anh, tạo môi trường tiếp cận thông tin mới mẻ cho giáo viên, phụ huynh và học sinh, đồng thời hướng tới hội nhập khu vực và quốc tế, phù hợp với mô hình trường tiên tiến. Việc xây dựng kênh truyền thông song ngữ cũng là một bước quan trọng trong nỗ lực thực hiện đề án đưa tiếng Anh trở thành ngôn ngữ thứ hai tại trường.

Cô Nguyễn Thị Tú - Hiệu trưởng nhà trường, cho biết: “Chúng tôi hướng tới xây dựng môi trường tiếng Anh trên cả không gian vật lý và số. Không gian vật lý hiện thực hóa qua các góc tự học và các tiết học một phần bằng tiếng Anh, giúp học sinh sử dụng ngôn ngữ này thường xuyên. Không gian số là kênh truyền thông song ngữ Việt–Anh, tạo điều kiện để học sinh tương tác và sử dụng tiếng Anh trong các tình huống thực tế, biến ngoại ngữ từ môn học trở thành ngôn ngữ sống trong đời học tập của các em”.

Nâng cao chất lượng giáo viên

Cô Lê Nguyễn Trà My - Tổ trưởng Tổ Tiếng Anh Trường Tiểu học Nguyễn Huệ cho biết, Tổ đã xây dựng kế hoạch bồi dưỡng giáo viên các môn khác thông qua câu lạc bộ ngoại ngữ “Kết nối và phát triển”. Ngoài các buổi sinh hoạt chính, các thầy cô còn trao đổi, luyện tập các chủ đề đa dạng từ giao tiếp hàng ngày đến hỗ trợ chuẩn bị bài giảng cho các môn học.

“Tất cả giáo viên hiện nay đã tự tin giao tiếp với giáo viên nước ngoài bằng các câu đơn giản. Một số thầy cô trẻ cũng mạnh dạn xây dựng tiết học hoàn toàn bằng tiếng Anh, được giáo viên tiếng Anh hỗ trợ chỉnh sửa giáo án và xây dựng các hoạt động. Tuy nhiên, về lâu dài, giáo viên cần được đào tạo có hệ thống, với lộ trình phù hợp, trước tiên là nâng cao năng lực sử dụng và chuẩn hóa ngôn ngữ”, cô Trà My nhấn mạnh.

Còn ông Cao Đức Khoa - Hiệu trưởng Trường THCS Nguyễn Du (phường Bến Thành) cho rằng, việc chuẩn bị đội ngũ giáo viên tiếng Anh đủ năng lực là yêu cầu cấp thiết. Thách thức hiện nay không chỉ là số lượng mà còn cả chất lượng. Một số giáo viên gặp khó khăn trong việc đạt chuẩn sáu bậc năng lực ngoại ngữ, đặc biệt kỹ năng giao tiếp và nghe hiểu, cùng đó không ít giáo viên lớn tuổi cũng còn gặp trở ngại.

“Đưa tiếng Anh trở thành ngôn ngữ thứ hai đòi hỏi đội ngũ giáo viên vừa đủ số lượng, vừa đạt chất lượng. Đây là thách thức lớn. Để khắc phục, trường thường xuyên tổ chức trao đổi nghiệp vụ giữa các khối lớp, nhóm bộ môn và đối tác, giúp toàn bộ giáo viên làm quen với việc dạy và học bằng tiếng Anh”, ông Khoa nói.

Theo ông Nguyễn Văn Hiếu - Giám đốc GD&ĐT TPHCM, để tiếng Anh trở thành ngôn ngữ thứ hai, trước tiên cần xây dựng môi trường học tập thuận lợi, khuyến khích học sinh sử dụng tiếng Anh hằng ngày. Đồng thời, đổi mới phương pháp dạy học, chú trọng phát triển năng lực giao tiếp và ứng dụng tiếng Anh trong thực tế. Việc nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên tiếng Anh và các môn học khác có trình độ ngoại ngữ đáp ứng yêu cầu dạy học trong môi trường hội nhập quốc tế là rất quan trọng.

TPHCM tham khảo kinh nghiệm các nước đã triển khai thành công chương trình này. Thành phố xây dựng lộ trình từng giai đoạn, quy định số môn học bằng tiếng Anh, thời lượng học sinh sử dụng tiếng Anh và chuẩn đánh giá để trường học được công nhận tiếng Anh là ngôn ngữ thứ hai.

Từ năm 1998, khi Chương trình giáo dục phổ thông quốc gia chỉ dạy tiếng Anh từ lớp 6, TPHCM là địa phương đầu tiên triển khai chương trình tăng cường tiếng Anh cho cấp tiểu học, bắt đầu với 60 học sinh. Đây được đánh giá là “đi trước một thập kỷ” so với mặt bằng chung cả nước.

Không dừng lại, năm 2014, Sở GD&ĐT TPHCM tiếp tục xây dựng và triển khai Đề án 5695 “Dạy và học các môn Toán, Khoa học và tiếng Anh tích hợp chương trình Anh – Việt”. Đây là lần đầu tiên học sinh các trường công lập được học Toán, Khoa học và tiếng Anh với giáo viên bản ngữ, theo giáo trình của Vương quốc Anh, 100% tiết học tích hợp do giáo viên bản ngữ trực tiếp giảng dạy.