Lãng phí những bộ sách giáo khoa chỉ dùng một lần

Ma trận sách giáo khoa, sách bài tập

Sáng sớm, tại nhà sách giáo dục trên đường Trường Chinh (TP Buôn Ma Thuột, Đắk Lắk), đã tấp nập người ra vào mua sách vở, đồ dùng học tập chuẩn bị cho năm học mới 2024 - 2025.

Bên giá sách lớp 10, em Nguyễn Đỗ Ánh Dương, học sinh Trường THPT ở thành phố Buôn Ma Thuột chăm chút nhìn kỹ từng cuốn sách đang cần tìm. Ánh Dương cho biết, năm nay em học 2 bộ sách (Cánh diều, Kết nối tri thức với cuộc sống). Do đó, em phải xem thật kỹ, tránh chọn nhằm sách, phải đi trả lại, tốn thời gian. Đi cùng với Ánh Dương còn có em gái Nguyễn Đỗ Trà My, năm nay lên lớp 7.

Trà My cho biết, gia đình có 4 chị em đang đi học. Ngoài Trà My, Ánh Dương, còn có chị gái đầu năm nay học lớp 12 và em trai út học lớp 3. Hôm nay chị em Ánh Dương đi chọn sách trước, thiếu gì sẽ tiếp tục mua bổ sung.

Còn theo em H'Khuyên Niê (học sinh lớp 11, Trường THPT Dân tộc nội trú Đam San, thị xã Buôn Hồ, Đắk Lắk), em học đủ 3 bộ sách. Như môn Lịch sử học bộ sách Cánh diều, môn Toán học bộ sách Kết nối tri thức với cuộc sống, còn môn Vật lý học bộ sách Chân trời sáng tạo. Đối với sách giáo, em H'Khuyên được cấp, còn sách bài tập, em phải tự mua.

Ông Trương Văn Băng - Giám đốc Công ty Cổ phần Sách - Thiết bị trường học Đắk Lắk - cho biết, theo chương trình giáo dục phổ thông năm 2018, một chương trình nhiều bộ sách có thuận lợi nhưng cũng không ít khó khăn cho việc lựa chọn sách của phụ huynh, học sinh bởi mỗi trường, thậm chí mỗi lớp là một bộ sách khác nhau. Có trường hợp học tới 3 bộ sách khiến không ít phụ huynh, học sinh lúng túng, chọn không đúng sách. Do đó, nhà sách phải bố trí 1 phòng đổi trả sách.

Nhiều phụ huynh, học sinh khi đi mua sách phải mang theo danh sách. Còn nhân viên nhà sách phải nắm rõ bộ sách của từng trường, thậm chí từng lớp để chọn giúp sách cho phụ huynh, học sinh. Có như vậy mới góp phần hạn chế việc mua nhầm, phải mang đi đổi tốn thời gian, công sức.

"Mỗi tỉnh lựa chọn 1 bộ sách khác nhau, môn học khác nhau. Có môn tỉnh này học sách Cánh diều nhưng tỉnh khác học sách Kết nối tri thức với cuộc sống, tỉnh khác nữa lại học sách Chân trời sáng tạo. Do đó, các nhà sách gặp khó trong việc trao đổi sách, dẫn đến thiếu sách cục bộ" - ông Bằng cho biết thêm.

Những bộ sách chỉ dùng một lần hoặc không dùng

Bà Nguyễn Thị Luyến (TP Buôn Ma Thuột, Đắk Lắk) cho biết, con út của tôi năm nay lên lớp 9. Trước kia, bộ SGK không thay đổi, nên đứa trước học xong để cho đứa sau, thậm chí để cho con cháu hoặc gia đình nào cần. Thế nhưng, bây giờ thì khác, bộ sách lớp 8 mà bà sắm cho đứa con út học năm ngoái, nay vẫn để nguyên vì không thể cho ai.

“Các cháu ở dưới huyện nhiều nhưng không thể lấy sách của con tôi để học. Vì bộ sách của trường các cháu khác trên này khác. Ngược lại, con nhà tôi cũng không thể học lại sách của ai vì năm nay lớp 9 học theo chương trình khác. Theo tôi, bộ SGK mà chỉ dùng một lần là lãng phí” - bà Luyến thông tin.

Không riêng SGK, nhiều sách bài tập cũng trong tình trạng tương tự. Em H'Nhi Byă - một học sinh lớp 10 ở huyện Cư M’gar - cho biết, môn học nào cũng có sách bài tập. Do đó, năm học vừa qua, em sắm đầy đủ cả bộ. Tuy nhiên, tỉ lệ sách bài tập được dùng khá ít, thậm chí có môn không đụng đến như môn Toán, môn Công nghệ… vì giáo viên thường in bài tập ra giấy để học sinh làm.

“Để tránh lãng phí, năm học này, em sẽ chọn lọc, không mua đầy đủ sách bài tập. Môn học nào thầy cô yêu cầu, em mới mua. Như thế em tiết kiệm được tiền, tránh mua không dùng, lãng phí” - em H'Nhi chia sẻ.

Năm học 2024 - 2025, riêng lớp 12 của tỉnh Đắk Lắk đã có 51 SGK của 3 bộ sách. Theo chương trình mới năm nay, lớp 12 học có tới 6 tổ hợp. Điều này đồng nghĩa với việc bộ sách của mỗi trường, thậm chí mỗi lớp sẽ khác nhau. Do đó, việc học lại SGK sẽ gặp khó khăn.

Với cách làm như vậy, những gia đình khá giả, việc mua sách mới cho con có thể không áp lực. Thế nhưng, với những gia đình kinh tế eo hẹp, gia đình nhiều con cái trong độ tuổi đi học, đặc biệt là người đồng bào dân tộc thiểu số thì đây lại thành gánh nặng trong dịp đầu năm học.