Việt Nam đạt được kết quả vượt bậc trong phòng, chống mua bán người

Nạn buôn người ngày càng phức tạp trên quy mô toàn cầu

Phát biểu tại cuộc họp báo thường kỳ của Bộ Ngoại giao mới đây, Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Việt Nam Phạm Thu Hằng cho biết, Việt Nam hoan nghênh việc Bộ Ngoại giao Mỹ trong báo cáo năm 2025 về tình hình mua bán người đã có đánh giá khách quan về những kết quả tích cực mà Việt Nam đạt được trong công tác phòng, chống loại tội phạm này. Bà Phạm Thu Hằng khẳng định, Việt Nam mong muốn tiếp tục hợp tác chặt chẽ với Mỹ và các đối tác quốc tế nhằm thúc đẩy đánh giá toàn diện, tích cực hơn nữa về những nỗ lực của Việt Nam, phù hợp với tinh thần Đối tác Chiến lược Toàn diện Việt Nam - Mỹ vì hòa bình, hợp tác và phát triển bền vững.

Nhận định từ phía Mỹ cũng phản ánh sự nhìn nhận chung của cộng đồng quốc tế đối với những tiến bộ mà Việt Nam đạt được trong lĩnh vực này, một thành tựu đáng khích lệ trong bối cảnh nạn mua bán người vẫn là vấn nạn toàn cầu nhức nhối. Theo Liên hợp quốc, mỗi năm có khoảng 800.000 đến 1 triệu người bị mua bán trên toàn thế giới, với gần 25 triệu nạn nhân đang bị rơi vào các hình thức bóc lột khác nhau như lao động cưỡng bức, nô lệ tình dục, buôn bán nội tạng hay ép buộc kết hôn. Trong số các nạn nhân được phát hiện, gần một nửa là phụ nữ và khoảng 20% là trẻ em gái.

Lợi nhuận khổng lồ khiến tội phạm mua bán người trở thành “ngành công nghiệp ngầm” có doanh thu bất chính chỉ đứng sau ma túy và buôn vũ khí. Đặc biệt, khu vực châu Á - Thái Bình Dương đang là “điểm nóng” của loại hình tội phạm này, nhất là sau đại dịch Covid-19. Các tổ hợp lừa đảo xuyên quốc gia mọc lên tại nhiều quốc gia Đông Nam Á, nơi tội phạm sử dụng công nghệ cao để lừa đảo trực tuyến, rồi ép buộc nạn nhân làm việc trong điều kiện khổ cực, bị giam giữ, đánh đập và bóc lột.

Báo cáo năm 2023 của Tổ chức Di cư Quốc tế (IOM) cho thấy, số nạn nhân được hỗ trợ tại khu vực Đông Nam Á đã tăng hơn gấp ba lần chỉ trong một năm, từ 296 người năm 2022 lên 978 người năm 2023. Những nạn nhân này phần lớn là người trẻ, có trình độ, bị lừa bởi các “lời mời làm việc hấp dẫn”, nhưng thực chất bị đẩy vào bẫy lao động cưỡng bức hoặc lừa đảo công nghệ. Đáng chú ý, sự phát triển của mạng xã hội và công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI) đang khiến nạn buôn người ngày càng khó kiểm soát. Các đối tượng tội phạm sử dụng AI để tạo ra hồ sơ giả, video deepfake, hoặc các quảng cáo việc làm cực kỳ thuyết phục, qua đó lừa đảo, tống tiền tình dục hoặc thao túng cảm xúc nạn nhân. Tính chân thực “đáng sợ” của các nội dung do AI tạo ra khiến người dùng dễ sa bẫy hơn bao giờ hết.

Theo Văn phòng Liên hợp quốc về ma túy và tội phạm (UNODC), kể từ năm 2020, nạn buôn người đã tăng mạnh do xung đột vũ trang, thảm họa khí hậu và bất ổn kinh tế toàn cầu. Báo cáo năm 2024 của UNODC cho biết, số nạn nhân được ghi nhận đã tăng từ hơn 48.000 người năm 2020 lên gần 70.000 người năm 2022, một con số phản ánh quy mô đáng báo động của vấn nạn này. Trong bối cảnh đó, Việt Nam, một quốc gia có vị trí địa lý đặc biệt, nằm ở trung tâm Đông Nam Á và là điểm trung chuyển của nhiều dòng di cư lao động, đã triển khai đồng bộ nhiều biện pháp, vừa để ngăn chặn tội phạm buôn người, vừa để bảo vệ tốt hơn quyền con người của mọi công dân.

Nỗ lực không ngừng nghỉ đấu tranh phòng, chống mua bán người

Thế giới chỉ có thể đẩy lùi nạn buôn người nếu có sự chung tay của toàn cầu, và Việt Nam luôn là một trong những quốc gia đi đầu trong khu vực về nỗ lực này. Quan điểm xuyên suốt của Đảng và Nhà nước ta là đặt con người vào trung tâm của mọi chính sách, trong đó việc bảo vệ phụ nữ, trẻ em và các nhóm yếu thế là ưu tiên hàng đầu. Việt Nam sớm xây dựng hành lang pháp lý đầy đủ và chặt chẽ trong lĩnh vực này. Luật Phòng, chống mua bán người năm 2011 đã quy định rõ trách nhiệm của các cơ quan nhà nước, tổ chức xã hội trong phòng ngừa, phát hiện, xử lý và hỗ trợ nạn nhân. Bộ luật Hình sự năm 2015 cũng tăng nặng hình phạt với hành vi mua bán người, đặc biệt đối với tội phạm có tổ chức và liên quan đến trẻ em.

Đặc biệt, Luật Phòng, chống mua bán người (sửa đổi) năm 2024, có hiệu lực từ ngày 1-7-2025, đánh dấu bước ngoặt lớn khi lần đầu tiên đưa nguyên tắc “lấy nạn nhân làm trung tâm” vào hệ thống pháp luật. Luật mới mở rộng đối tượng được bảo vệ, đồng thời tăng cường các biện pháp hỗ trợ tái hòa nhập cho mọi nhóm, bao gồm công dân Việt Nam, người nước ngoài, người không quốc tịch và trẻ vị thành niên.

Trên phương diện chính sách, Chính phủ đã ban hành Chương trình quốc gia phòng, chống mua bán người giai đoạn 2021-2025, định hướng đến năm 2030, với phương châm “phòng ngừa là chính”. Chương trình này huy động sự vào cuộc của toàn bộ hệ thống chính trị, từ Trung ương đến cơ sở, trong đó nhấn mạnh công tác tuyên truyền, giáo dục, và nâng cao nhận thức cộng đồng. Ngày 30-7, hàng năm được chọn là “Ngày toàn dân phòng, chống mua bán người”, nhằm khuyến khích mọi tầng lớp nhân dân tham gia, coi đây là trách nhiệm chung của toàn xã hội.

Trong thực tế, công tác tuyên truyền của Việt Nam đã có nhiều đổi mới sáng tạo, tận dụng sức mạnh của công nghệ số để lan tỏa thông tin về di cư an toàn và phòng ngừa buôn người. Các chương trình truyền thông hướng đến phụ nữ, thanh thiếu niên, học sinh, nhóm dễ bị tổn thương - nhằm giúp họ nhận diện thủ đoạn của tội phạm và tự bảo vệ bản thân.

Trên mặt trận hợp tác quốc tế, Việt Nam đã ký kết nhiều hiệp định song phương, đa phương về phòng, chống mua bán người với các quốc gia láng giềng như Trung Quốc, Lào, Campuchia, Thái Lan, cũng như với Australia và các tổ chức quốc tế như IOM, UNODC, UNICEF. Việc hợp tác này giúp tăng cường chia sẻ thông tin, phối hợp điều tra xuyên biên giới, cũng như hỗ trợ hồi hương và tái hòa nhập cho nạn nhân. Bà Kendra Rinas, Trưởng Phái đoàn IOM tại Việt Nam, đánh giá, Việt Nam đã “đạt được kết quả vượt bậc” trong công tác phòng, chống mua bán người. Bà cho biết, IOM ghi nhận những tiến bộ nổi bật của Việt Nam trong việc xây dựng pháp luật, nâng cao năng lực thực thi, và triển khai cách tiếp cận nhân văn, lấy nạn nhân làm trung tâm.

Tuy nhiên, có thể thấy tội phạm mua bán người ngày càng có nhiều biến tướng, từ mua bán trẻ sơ sinh, bào thai, đến buôn bán nội tạng, đẻ thuê hoặc cưỡng bức lao động trực tuyến. Đây là thách thức không nhỏ đối với các cơ quan chức năng. Chính vì vậy, Việt Nam tiếp tục đẩy mạnh hợp tác đa phương, phát huy các biện pháp đồng bộ, từ phòng ngừa, phát hiện, xử lý đến hỗ trợ nạn nhân. Đồng thời, việc hoàn thiện cơ chế phối hợp giữa các cơ quan trong nước với tổ chức quốc tế như IOM, UNODC, hay các cơ quan ngoại giao, được xem là chìa khóa để tăng hiệu quả trong bảo vệ nạn nhân và truy quét tội phạm.

Trong thời gian tới, Việt Nam tiếp tục hoàn thiện khung pháp lý, đẩy mạnh hợp tác quốc tế, đổi mới công tác tuyên truyền, và tăng cường năng lực cho các lực lượng thực thi pháp luật. Mục tiêu không chỉ là ngăn chặn tội phạm, mà còn là xây dựng một xã hội nơi không ai bị mua bán, bóc lột hay bỏ rơi. Có thể khẳng định, những kết quả vượt bậc đạt được trong thời gian qua là minh chứng sống động cho một Việt Nam an toàn, nhân văn và hành động vì con người, một đất nước luôn nỗ lực vì hạnh phúc của nhân dân, vì hòa bình và sự phát triển bền vững của toàn nhân loại.