Châu Á vững vàng tiến vào không gian vũ trụ: Định hình ngành kinh tế chiến lược

Năm 2026, thông qua nỗ lực xây dựng những mô hình hợp tác mới, lĩnh vực này đang hướng tới mục tiêu: Một ngành kinh tế chiến lược gắn chặt với kinh tế số, quản lý đô thị, nông nghiệp thông minh...

Trong năm 2025, các quốc gia châu Á tiếp tục đầu tư mạnh mẽ cho không gian, coi đây là lĩnh vực chiến lược gắn với khoa học - công nghệ, an ninh quốc gia và phát triển kinh tế dài hạn.

Cụ thể, Trung Quốc duy trì nhịp độ hoạt động ổn định với trạm vũ trụ Thiên Cung, thực hiện các chuyến phóng tàu tiếp tế, thay đổi kíp phi hành gia và tiến hành nhiều thí nghiệm khoa học trên quỹ đạo.

Việc bảo đảm sự hiện diện liên tục của con người trong không gian giúp Trung Quốc củng cố năng lực vận hành trạm vũ trụ độc lập, đồng thời tích lũy dữ liệu quan trọng cho các kế hoạch thám hiểm sâu hơn trong tương lai.

Ở khu vực Nam Á, Tổ chức Nghiên cứu Không gian Ấn Độ (ISRO) tiếp tục khẳng định vị thế là cơ quan vũ trụ hiệu quả hàng đầu thế giới về chi phí.

Trong năm 2025, Ấn Độ tiến hành nhiều vụ phóng vệ tinh phục vụ quan sát Trái đất như GSLV-15, GSLV-F16, song song với việc hoàn thiện các bước chuẩn bị kỹ thuật cho chương trình bay có người lái Gaganyaan. Các thử nghiệm thành công về ghép nối trên quỹ đạo và hệ thống an toàn cho thấy, New Delhi đang tiến gần hơn tới mục tiêu đưa phi hành gia Ấn Độ lên không gian bằng phương tiện tự phát triển.

Lĩnh vực không gian của châu Á hiện nay cũng chứng kiến sự lớn mạnh của khu vực tư nhân. Nhiều doanh nghiệp công nghệ vũ trụ tại Trung Quốc, Ấn Độ, Nhật Bản, Hàn Quốc mở rộng hoạt động phóng vệ tinh nhỏ, phát triển dịch vụ thương mại phục vụ viễn thông, quan sát Trái đất và quản lý thiên tai. Tháng 6-2025, Honda đã thử nghiệm thành công một nguyên mẫu tên lửa tái sử dụng, bay lên và hạ cánh thẳng đứng tại cơ sở nghiên cứu ở Taiki (Hokkaido, Nhật Bản).

Bên cạnh các thành tựu, năm 2025 cũng ghi nhận những sự cố đáng chú ý. Cơ quan Thám hiểm Hàng không Vũ trụ Nhật Bản (JAXA) gặp trục trặc với tên lửa H3 - dòng tên lửa được kỳ vọng trở thành trụ cột mới cho các hoạt động phóng thương mại.

Sự cố kỹ thuật ở tầng trên khiến nhiệm vụ không đạt mục tiêu quỹ đạo, buộc Nhật Bản phải tạm thời rà soát lại quy trình và thiết kế. Đây là cú hẫng đáng kể đối với một quốc gia vốn nổi tiếng về độ chính xác kỹ thuật. Tại Hàn Quốc, một số nỗ lực phóng thương mại của doanh nghiệp tư nhân cũng không thành công như mong đợi.

Các thất bại làm nổi bật rủi ro trong giai đoạn đầu thương mại hóa không gian, nhưng không làm lu mờ bức tranh chung. Giới chuyên môn cho rằng, lịch sử chinh phục không gian cho thấy, ngay cả các cường quốc hàng đầu cũng từng trải qua nhiều lần thử không thành công trước khi đạt được độ tin cậy cao. Điều quan trọng là khả năng phân tích nguyên nhân, điều chỉnh thiết kế và cải thiện quy trình quản lý rủi ro.

Trên tinh thần đó, bước sang năm 2026, nhiều dự báo cho rằng, lĩnh vực công nghiệp không gian ở châu Á sẽ chuyển từ giai đoạn mở rộng nhanh sang giai đoạn tăng trưởng có chọn lọc và bền vững hơn. Các vệ tinh quan sát Trái đất, hệ thống định vị và viễn thông sẽ đóng vai trò ngày càng quan trọng trong đời sống kinh tế - xã hội. Dĩ nhiên, cạnh tranh luôn song hành với hợp tác. Các chương trình dùng chung bệ phóng, chia sẻ dữ liệu vệ tinh hay hợp tác nghiên cứu khoa học có thể giúp giảm chi phí và hạn chế rủi ro, nhất là trong bối cảnh ngân sách công chịu nhiều áp lực.

Trung Quốc được dự báo tiếp tục hoàn thiện trạm vũ trụ, mở rộng hợp tác khoa học quốc tế và thử nghiệm các công nghệ phục vụ thám hiểm Mặt trăng. Ấn Độ sẽ đẩy nhanh tiến độ các chuyến bay thử nghiệm có người lái, đồng thời củng cố vị thế trên thị trường phóng vệ tinh giá rẻ. Nhật Bản và Hàn Quốc được kỳ vọng sẽ tập trung vào việc nâng cao độ tin cậy của hệ thống, tạo nền tảng vững chắc cho giai đoạn sau.

Lĩnh vực không gian rõ ràng sẽ trở thành một ngành kinh tế chiến lược của châu Á, không chỉ phục vụ khoa học hay quốc phòng mà còn gắn chặt với kinh tế số, quản lý đô thị, nông nghiệp thông minh... Bước sang năm 2026, đây hứa hẹn là lĩnh vực có nhiều đột phá, từng bước nâng vị thế lục địa này trên sân chơi vô tận của vũ trụ.