Giữ vững chuỗi cung ứng nhằm giảm áp lực lạm phát

Chia sẻ tại Diễn đàn trực tuyến "Kiểm soát lạm phát - Thúc đẩy phục hồi và phát triển kinh tế”, ông Nguyễn Xuân Định - Phó trưởng Phòng Chính sách tổng hợp, Cục Quản lý giá (Bộ Tài chính) cho biết, dù kết quả điều hành giá, kiểm soát lạm phát năm 2021 đã đạt dược mục tiêu mà Quốc hội, Chính phủ đề ra nhưng với những nguy cơ và yếu tố tác động đến lạm phát, Bộ Tài chính không thể chủ quan trước diễn biến của năm 2022, nhất là khi từ đầu năm đến nay có những yếu tố gần như không thể lường trước được.

Thiếu hụt nguồn cung là một trong số nguyên nhân chính với nguy cơ lạm phát

Ông Nguyễn Xuân Định lấy ví dụ như xung đột giữa Nga và Ukraine, hay như giá xăng dầu là không thể đoán định được. Bên cạnh đó, giá các mặt hàng nguyên liệu thành phẩm đều đang tăng mạnh cũng là một trong những yếu tố rủi ro cao nhất. Hay như giá than, đây là một trong những mặt hàng có chi phí lớn ảnh hưởng đến ngành điện. Theo đại diện Cục Quản lý giá, hiện nay tình hình chung của lạm phát tại các nước trên thế giới đều cao, trong đó các nước châu Âu hiện đều vượt 5%. Đáng chú ý, nhiều chuyên gia đánh giá nước ta có thể sẽ phải “nhập khẩu lạm phát” bởi lẽ với một đất nước phải nhập khẩu hàng hóa nhiều thì đây là điều khó tránh khỏi. Hơn nữa, năm 2022 cũng có một thách thức nữa đó là áp lực thực hiện lộ chỉnh điều chỉnh giá dịch vụ công do năm 2021 chưa điều chỉnh được.

Một trong những vấn đề được quan tâm nhất hiện nay đó chính là sự “leo thang” của giá cả mặt hàng xăng dầu. Áp lực tăng giá xăng dầu trong trước mắt cũng như thời gian tới đã khiến dư luận không khỏi lo ngại về tác động lên lạm phát nước ta. Ông Nguyễn Xuân Định cho biết, mặt hàng xăng dầu là mặt hàng đặc thù bởi giá của nó bị phụ thuộc vào yếu tố tâm lý, chính trị và vị thế của các nước mà lại ít bị ảnh hưởng bởi chi phí. Vì vậy giá mặt hàng này dựa vào giá thế giới, ngay cả khi nguồn nguyên phụ liệu trong nước vẫn đầy đủ.

Trong khi đó, ông Nguyễn Bá Khang - Phó Giám đốc Trung tâm Thông tin giám sát tài chính Quốc gia (Ủy ban Giám sát tài chính Quốc gia) lại phân tích nguyên nhân lạm phát đến từ việc thiếu hụt nguồn cung. Theo ông Khang, từ năm 2015 đến nay, lạm phát được kiểm soát tốt, dao động từ 2-3%; trong đó lạm phát lõi chỉ từ 1-2%. Đây là mức tốt so với nền kinh tế đang phát triển như Việt Nam. Công tác kiểm soát lạm phát trong thời gian qua được phối hợp rất tốt. Điều này có thể tạo ra một nền tảng nhất định để Việt Nam có dư địa kiểm soát lạm phát trong mức không tăng cao quá, chống lại những cú sốc về tăng giá từ bên ngoài. Bên cạnh đó, sau khi nền kinh tế phục hồi trở lại, nguồn cung về lương thực, thực phẩm đã phục hồi và tương đối dồi dào, giúp Việt Nam tránh được sức ép từ khía cạnh này. Về mặt chính sách, việc miễn giảm phí, lệ phí đã triển khai thời gian qua sẽ phần nào giúp bình ổn giá cả.

Tuy vậy, kể từ ngày 25/2 tới nay, giá dầu thô thế giới tăng quá nhanh và đột biến. Cùng với đó là việc kéo theo đà tăng giá của các loại hàng hóa cơ bản khác trên thị trường như sắt thép, phân bón, than đá… và tạo áp lực lớn lên lạm phát. Cùng với đà tăng giá cả hàng hóa cơ bản, việc bắt đầu đưa gói phục hồi kinh tế với quy mô lớn vào đời sống chắc chắn sẽ thúc đẩy tổng cầu lớn tạo yếu tố gây áp lực lên lạm phát. Tuy nhiên, áp lực này sẽ chậm hơn do độ trễ của chính sách.

Theo ông Khang, ở các chu kỳ lạm phát trước đây, tổng cầu gia tăng quá nhanh, cao hơn sản lượng tiềm năng của nền kinh tế, sự chênh lệch sản lượng đã gây nên áp lực lên lạm phát. Trong khi đó, lạm phát lần này bị tác động bởi sự thiếu hụt cung hàng hóa cơ bản để phục vụ cho sản xuất. Ông Khang cho rằng, những khó khăn đã nêu sẽ cản trở rất lớn tới mục tiêu tăng trưởng mà Chính phủ đã đề ra cho năm 2022 là từ 6%-6,5%. Đây là khó khăn chung bởi nước láng giềng Trung Quốc mới đây cũng đã phải điều chỉnh lại mục tiêu tăng trưởng xuống 5,5% - là mức thấp nhất trong 30 năm qua. Bên cạnh đó, giá xăng dầu tăng quá cao đã làm che mờ tác động tích cực từ gói hỗ trợ phục hồi, đặc biệt là gói giảm VAT.

Chuyên gia kinh tế Nguyễn Bích Lâm - nguyên Tổng cục trưởng Tổng cục Thống kê cũng phân tích một số áp lực lên lạm phát. Trong đó, nguyên nhân chính là Việt Nam phụ thuộc khá nhiều vào các nguyên, nhiên vật liệu nhập khẩu. Hiện nay, khi nguyên, nhiên vật liệu thế giới tăng rất cao thì tất yếu giá nhập khẩu của chúng ta sẽ tăng theo. Điều này tạo nên chi phí đẩy, nhập khẩu lạm phát. Cùng với đó là việc đứt gãy chuỗi cung ứng trong nước và quốc tế. Một vấn đề khác được ông Lâm chỉ ra là khi nền kinh tế Việt Nam đang trên đà phục hồi, doanh nghiệp quay trở lại sản xuất thì việc thiếu hụt lao động hiện nay là một vấn đề khá quan trọng có tác động tới lạm phát. Bởi khi thiếu hụt lao động thì doanh nghiệp sẽ phải bỏ thêm chi phí để tuyển dụng, đào tạo.

Đề cập việc giá xăng dầu từ đầu năm tới nay đã tăng tới hơn 60%, ông Lâm một lần nữa khẳng định “đây là áp lực rất lớn đối với nền kinh tế Việt Nam” bởi xăng dầu là mặt hàng huyết mạch, cho nên giá xăng dầu tăng sẽ khiến cho một loạt các mặt hàng hóa khác tăng. “Theo tính toán, nếu giá xăng dầu tăng 10% thì sẽ tạo ra 0,36% lạm phát. Trong khi đó, giá xăng dầu từ đầu năm tới nay đã tăng tới 60%. Hay như trong 1,68% lạm phát của hai tháng đầu năm thì xăng dầu đã đóng góp tới 1,63%”, ông Lâm phân tích.

Theo nguyên Tổng cục trưởng Tổng cục Thống kê, muốn kiềm chế lạm phát, trước mắt phải kiểm soát nguồn cung ứng sản phẩm ra thị trường, để đáp ứng nhu cầu của thị trường nội địa. Đặc biệt là phải đảm bảo đủ các mặt hàng nhiên liệu như xăng, dầu, khí đốt. Đồng thời, Việt Nam phải làm mọi cách để không làm đứt gãy chuỗi cung ứng giữa các địa phương, và tuyệt đối không để đứt gãy cung ứng giữa thế giới với Việt Nam./.