Căn cứ bí mật của đồng chí Nguyễn Đức Cảnh khi hoạt động cách mạng tại Hải Phòng

Căn cứ bí mật của Đảng

Theo Lịch sử Đảng bộ Hải Phòng, ngôi nhà số 1 ngõ 42 phố Mê Linh, phường An Biên, quận Lê Chân, Hải Phòng (nay là ngõ 40 Mê Linh, phường Lê Chân, TP Hải Phòng) là trụ sở bí mật của Tỉnh bộ Việt Nam cách mạng Thanh niên Hải Phòng những năm 1927 - 1929, cơ quan bí mật của Tỉnh bộ Đông Dương Cộng sản Đảng Hải Phòng những năm 1929 - 1930, là cơ sở hoạt động của đồng chí Nguyễn Đức Cảnh, Bí thư đầu tiên của Đảng bộ Hải Phòng.

Sau khi dự lớp huấn luyện chính trị do đồng chí Nguyễn Ái Quốc tổ chức ở Quảng Châu, tháng 9.1927, đồng chí Nguyễn Đức Cảnh về nước hoạt động và được chỉ định là Bí thư Tỉnh bộ Việt Nam Thanh niên Cách mạng Đồng chí hội Hải Phòng. Khi ấy, đồng chí chọn nhà số 1/42 Mê Linh (thời Pháp là số 1/42 phố Metz, còn gọi là ngõ Đông Môn) làm trụ sở hoạt động.

Cũng từ cuối năm 1928, Hội nghị Kỳ bộ Việt Nam Cách mạng Thanh niên Bắc Kỳ đề ra chủ trương “Vô sản hóa”. Tại Hải Phòng, đồng chí Nguyễn Đức Cảnh với cương vị Ủy viên Kỳ bộ Thanh niên Bắc Kỳ - phụ trách khu Hải Phòng - Vùng Mỏ, đã kiên trì thực hiện chủ trương này. Nhà số 1/42 Mê Linh là nơi đồng chí tổ chức các lớp huấn luyện chính trị cho hội viên Thanh niên, viết báo giác ngộ cho quần chúng…

Trong bài "Những năm tháng đồng chí Nguyễn Đức Cảnh hoạt động tại Hải Phòng”, TS Đoàn Trường Sơn, Nguyên Chủ tịch Hội Khoa học lịch sử Hải Phòng viết: “Địa điểm lớp học chính trị luôn cơ động nhưng cơ sở chính là nhà số 1/42 phố Metz. Đồng chí Nguyễn Đức Cảnh làm việc không ngừng nghỉ, công việc rất nặng nề, đời sống kham khổ và luôn phải thay đổi chỗ ở bị mật thám Pháp săn lùng khắp nơi. Khi đồng chí ở số 1/42 phố Metz, khi thì ở xóm thợ Ao Than hoặc làng Lạc Viên, ở nhà chị Nguyễn Thị Vinh trên gác 2 trong khu Nhà thương chính (nay là Bệnh viện Hữu nghị Việt Tiệp), sát đề lao Hải Phòng, lợi dụng ánh đèn tường Đề Lao để làm việc…”.

Tư liệu tại Cổng thông tin điện tử Hải Phòng, tháng 6.1929, chi bộ Đông Dương Cộng sản được thành lập. Tháng 9.1929, tại số 1/42 Mê Linh, hội nghị của những thanh niên cộng sản tiêu biểu quyết thành lập tổ chức Đông Dương Cộng sản Đảng Hải Phòng.

Sau hội nghị hợp nhất 3 tổ chức Cộng sản Đảng ở Việt Nam (3.2.1930), đồng chí Nguyễn Đức Cảnh với cương vị Xứ ủy Bắc Kỳ trở về củng cố Đảng bộ Hải Phòng. Nhờ có đường lối đúng đắn của Trung ương, dưới sự chỉ đạo trực tiếp của Xứ ủy Bắc Kỳ, Đảng bộ Hải Phòng đã phát động được quần chúng đấu tranh sôi nổi, liên tục.

Phát huy giá trị di tích

Nhằm phát huy giá trị của nhà số 1/42 Mê Linh - nơi ghi dấu một thời kỳ hoạt động bí mật của Đảng, ngày 12.12.1986, Bộ Văn hóa (nay là Bộ Văn hóa - Thể thao và Du lịch) ra Quyết định số 235- QĐ/BVHTT, công nhận nơi đây là Di tích lịch sử cấp quốc gia. Đến nay, những dấu ấn kiến trúc ngày khởi dựng (thời thuộc Pháp đầu thế kỉ XX) vẫn được gìn giữ, bảo tồn nguyên vẹn. Tại ngôi nhà này, còn lưu giữ một số di vật (phục chế) mà đồng chí Nguyễn Đức Cảnh đã từng dùng như: bàn làm việc, tủ, giường gỗ...

Nhân dịp kỉ niệm 90 năm ngày thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam (3.2.1930 - 3.2.2020), UBND TP Hải Phòng giao Bảo tàng Hải Phòng (nay là Bảo tàng và Thư viện TP Hải Phòng) tiến hành sửa chữa, chống xuống cấp và trưng bày các tư liệu hình ảnh, hiện vật tiêu biểu giới thiệu thân thế, sự nghiệp, những đóng góp to lớn và sự hi sinh anh dũng của đồng chí Nguyễn Đức Cảnh trong sự nghiệp lãnh đạo cách mạng Việt Nam nói chung và Hải Phòng nói riêng. Tháng 10.2020, Bảo tàng Hải Phòng chính thức mở cửa đón du khách đến tham quan di tích vào các ngày rằm, mùng 1 hàng tháng và các ngày lễ, Tết trong năm.

Từ đó đến nay, ngôi nhà là địa chỉ đỏ, đón hàng nghìn lượt khách đến tham quan, dâng hương mỗi năm, trong đó chủ yếu là các đoàn học sinh, sinh viên, cán bộ đảng viên đến dâng hương tưởng niệm đồng chí Nguyễn Đức Cảnh - lãnh tụ của Đảng và giai cấp công nhân Việt Nam cũng như tìm hiểu quá trình lịch sử cách mạng, những dấu mốc đầu tiên của Đảng bộ TP Hải Phòng.