Mạng xã hội biến thành chợ mỹ phẩm không rõ nguồn gốc

Mỹ phẩm online, kem trộn nguyên chất... lừa người tiêu dùng

Trên các nền tảng như Facebook, TikTok, Instagram, không khó để bắt gặp vô số bài quảng cáo kem trộn với lời mời gọi: “trắng bật tông sau 7 ngày”, “hết mụn nám”, “hiệu quả hơn spa”. Người bán có thể là nội trợ, thậm chí hot girl với hàng chục nghìn người theo dõi.

Tìm kiếm từ khóa "kem trộn", người dùng có thể thấy hàng trăm kết quả, bao gồm cả nhóm "kem trộn - nguyên liệu" với hơn 16.000 thành viên, hay "công thức kem trộn" lên tới 175.000 thành viên.

Tại Facebook "Kem trộn nguyên chất", chị Tính (tên đã thay đổi) - chủ kinh doanh - thường livestream và tự tay trộn kem tại nhà. Nguyên liệu chỉ gồm các lọ kem gốc Thái, nước hoa, collagen, vitamin C... trộn vào thau, đánh đều bằng máy đánh trứng rồi đóng vào hũ nhựa.

Chị Tính khẳng định “trắng sau 2 ngày”, nếu không thì “hoàn tiền”. Bộ “kem siêu mạnh” gồm 5 món, giá 300.000 đồng/bộ gần 1kg, còn với da yếu là bộ “kem thường” giá 250.000 đồng. Người dùng được tư vấn chọn loại phù hợp với “da chì” hay “da mỏng”.

Tài khoản T.N quảng cáo “cứu cánh cho chị em da ngăm” với bảng giá: cốt trắng 300.000 đồng/kg, dưỡng trắng 450.000 đồng/kg, sâm phục hồi 600.000 đồng/kg. Một tài khoản khác tên H.M bán sản phẩm cho người “trắng không nổi” bằng cách kích trắng từ vitamin, B1 và thuốc tây.

Tất cả đang vận hành trong một thế giới gần như không có sự kiểm soát. Những lời quảng cáo như “trắng sau 3 ngày”, “không trắng hoàn tiền” khiến người tiêu dùng tin tưởng mù quáng, bất chấp nguồn gốc và độ an toàn.

Phần lớn sản phẩm không được sản xuất trong môi trường vệ sinh, không kiểm nghiệm thành phần, không đăng ký chất lượng. Một số còn trộn corticoid, hydroquinone - chất cấm - để tạo hiệu ứng trắng nhanh.

Ngộ độc, biến chứng vì tin lời livestream

TS.BS Vũ Thái Hà - Trưởng Khoa Nghiên cứu và ứng dụng công nghệ tế bào gốc, Bệnh viện Da liễu Trung ương - cho biết, trào lưu làm đẹp biến tướng từ kem trắng da, peel tại nhà đến tiêm filler, meso… xuất hiện dày đặc trên mạng xã hội mà ít người kiểm chứng độ an toàn.

Ông cảnh báo: “Nhiều người vì tin quảng cáo đã thành nạn nhân. Có bệnh nhân bị rối loạn sắc tố ngoại sinh sau thời gian dài dùng kem dưỡng không rõ nguồn gốc. Một ca khác rối loạn nhịp tim do tắm trắng bằng sản phẩm chứa phenol - chất độc có thể thẩm thấu qua da, gây tổn thương tim nếu dùng lâu dài”.

Tại Trung tâm Chống độc - Bệnh viện Bạch Mai, một nữ bệnh nhân 31 tuổi (ở Sơn La) từng nhập viện trong tình trạng hôn mê, tổn thương gan, tim, thận, não. Xét nghiệm cho thấy nồng độ thủy ngân trong nước tiểu cao gấp 1,5 lần giới hạn, còn kem tẩy nám cô dùng chứa tới 3.843 mg/kg thủy ngân - cao gấp gần 4.000 lần mức cho phép.

Bệnh nhân cho biết đã dùng sản phẩm mua trên mạng suốt một năm, với giá chỉ 50.000 đồng/lọ, giới thiệu là “hàng Đài Loan (Trung Quốc)”.

Cũng tại đây, các bác sĩ từng phát hiện bộ “kem tẩy nám” gồm 2 lọ có chứa lần lượt 6.978 mg/kg và 5.846 mg/kg thủy ngân - mức cực độc với cơ thể người.

TS.BS Nguyễn Trung Nguyên - Giám đốc Trung tâm Chống độc, Bệnh viện Bạch Mai - cảnh báo: Thủy ngân dù có thể làm trắng da nhưng cực độc, ngấm qua da gây suy thận, tổn thương thần kinh, giảm thị lực và rối loạn tâm thần.

Ông khuyến cáo: “Người dân cần đi kiểm tra sớm nếu nghi dùng phải mỹ phẩm độc hại. Chỉ nên dùng sản phẩm rõ nguồn gốc từ các công ty uy tín, tránh xa kem trộn, hàng không nhãn mác”.

Cơ quan quản lý vào cuộc

Trước thực trạng mỹ phẩm livestream, kem trộn “tự chế” lan tràn dưới tên gọi “handmade”, “thiên nhiên”, Cục Quản lý Dược (Bộ Y tế) đã ra văn bản yêu cầu các Sở Y tế tăng cường thanh tra, kiểm tra hoạt động sản xuất, kinh doanh mỹ phẩm.

Cục nêu rõ: Nhiều tổ chức, cá nhân đang quảng cáo sản phẩm như thuốc điều trị, “thần dược” mà không có đơn vị chịu trách nhiệm công bố, không cấp phép sản xuất, không nhãn mác minh bạch. Họ cũng dùng hình ảnh người nổi tiếng để quảng cáo sai sự thật, dễ gây hiểu nhầm.

Cục đề nghị xử lý nghiêm, nhưng việc “xóa sổ” kem trộn là thách thức lớn khi nhiều tài khoản không đăng ký kinh doanh, không rõ địa chỉ, dễ dàng đổi tên để tiếp tục bán hàng. Ngăn chặn hiệu quả đòi hỏi phối hợp giữa an ninh mạng, quản lý thị trường, thanh tra y tế. Người tiêu dùng cũng cần tỉnh táo, không tin vào quảng cáo "trắng sau 3 ngày", "kem gia truyền", "nguyên liệu thiên nhiên".