Tắm mùi già đón Tết

Phải là bó mùi tươi, vừa cầm lên tay đã thơm như tay tiên mới được, chứ không tính mấy thứ dầu gội, sữa tắm, xà phòng có chiết xuất hương mùi già hiện “đang trở thành mốt” cho giản tiện.

Bởi những thứ sản phẩm sinh-hoá kia làm sao có thể bén được gót chân của bó mùi già, thứ chỉ cần đun sôi già trong nước là tạo ra một thứ nước tẩy trần màu nâu trầm ánh vàng, bốc khói nghi ngút cùng một mùi hương thơm ngào ngạt đến nức nở.

Chính nhờ thứ hương đó mà con người cảm thấy mình thanh sạch tinh tươm để chào đón mùa xuân. Chính vì thế, người Việt có tục tắm nước lá mùi từ rất xa xưa, có lẽ từ thời Lang Liêu bắc nồi luộc bánh chưng, rồi bên cạnh ghé nồi nước đun mùi già.

Cây mùi, một thứ thực vật thuần Việt rất dân dã và gần gũi. Tuy có nhiều tên như ngò, ngò rí, ngổ thơm, nguyên tuy, hương tuy… nhưng chẳng có cái tên nào thân thuộc và đúng như cái tên Mùi. Mùi là mùi thơm, rất thơm nên tên là mùi cho dù là rau mùi xanh non hay cây mùi xanh già.

Mùi thơm của cây mùi già rất diệu kỳ. Chỉ một mẹt mùi già đạp chậm rãi thôi, cũng đủ làm thơm cả con phố. Mùi già thoạt nhìn không hấp dẫn như mùi non, bởi nó không khiến ta có cảm giác phải bỏ một cọng vào mồm nhai ngay, nhưng sự quyến rũ lại nằm ở vẻ khác.

Cây mùi già dáng thanh mảnh, lá không to bản như lá chua me nữa mà nhọn lại hình kim. Thân mùi già to cỡ que hương và phát triển chiều cao đến tầm gần nửa mét, trên thân lúc lỉu cụm quả tròn xoe, to cỡ hạt tiêu sọ, đầu ngọn trổ hoa dạng tán.

Nhìn một cây mùi già tổng thể từ rễ đến hoa và quả, phần nào cũng chứa tinh dầu thơm phức. Thế nên nếu dùng để đun nước tắm hay xông nhà, người ta thường đập cho hết đất ở rễ rồi rửa sạch, sau đó đem đun toàn bộ cho đỡ phí phạm.

Cái ngày “Tất Niên” ấy thật ngắn bởi người ta có trăm công nghìn việc để làm nhằm chuẩn bị cho cái Tết thật tươm tất. Nhưng dù bận thế nào thì cũng phải tắm nước mùi già, vốn được đun trong cái nồi luộc bánh chưng thì mới đủ nước mùi già để tắm cho cả gia đình “3 thế hệ”.

Cái nồi nước tắm đó sau khi đun sôi thường đặt cạnh bếp củi nấu cỗ để giữ luôn nóng từ sáng đến tối. Ngày Tết, ai cũng bận nên rảnh lúc nào thì tắm lúc đó nên phải sẵn nước mùi già để tắm. Hễ thấy nhạt mùi, rút nước lại lập tức tiếp thêm mùi già và nước vào nồi.

Múc một chậu nước mùi to, bê vào phòng tắm cho đỡ gió máy, rồi ngâm mình trong làn nước thơm ngát đó, khoan khoái hưởng cảm giác hương mùi thẩm thấu vào trong cơ thể và tâm hồn mình. Mùi hương đó thấm đến đâu, nghe thấy sự tái sinh bật lên rạo rực.

Vuốt tay xoa nhẹ, thấy nước mùi nóng tẩy đi từng mảng tế bào da chết, để lộ vẻ mịn màng, sạch sẽ, thơm tho. Sau khi tắm gội xong, cơ thể nhẹ nhàng lâng lâng, sung sướng vô cùng. Người bỗng như hoá thành tiên, chỉ cần giơ cánh tay lên là thấy hương thơm toả ra từ tay mình và khuếch tán.

Mùi thơm đó lưu lại rất lâu từng sợi tóc, từ sợi lông tơ như thể có neo móc bám chặt vào cơ thể vậy. Ở cảm xúc đó, chúng ta mới thấu hiểu ý nghĩa của tục tắm tất niên bằng nước mùi già và biết nỗi bứt rứt chưa tắm nước mùi già là chưa thể đón Tết.