Phát hiện mới đảo ngược giả thuyết về đặc điểm người cổ đại

Sử dụng thiết bị nội soi để quan sát phần di cốt còn nguyên trong hang đá, các nhà khoa học đã tái dựng được hình ảnh hoàn chỉnh đầu tiên về khoang mũi của cá thể người cổ xưa Neanderthal với tên là Altamura - được phát hiện năm 1993 và có niên đại 130.000 đến 172.000 năm.

Vì những xương mỏng trong khu vực này hầu như luôn bị phá hủy theo thời gian, phát hiện mới đã cho phép kiểm chứng các giả thuyết kéo dài nhiều thập kỷ về cách người Neanderthal thích nghi với khí hậu giá lạnh ở châu Âu thời Kỷ Băng hà.

Trong nhiều năm, giới nghiên cứu cho rằng người Neanderthal có những đặc điểm giải phẫu bên trong mũi để làm ấm và làm ẩm không khí lạnh, nhằm bù lại lỗ mũi rộng và phần giữa mặt nhô mạnh.

Các cấu trúc được xem là “tự biệt tính” này gồm phần phình dọc thành mũi và sự thiếu vắng xương phía trên rãnh lệ, nhưng tất cả chỉ mang tính lý thuyết do chưa từng có hóa thạch bảo tồn được toàn bộ khoang mũi bên trong.

Khi đưa camera siêu nhỏ vào trong hộp sọ, các nhà nghiên cứu không tìm thấy dấu vết của những cấu trúc đặc biệt từng được xem là đặc trưng của người Neanderthal. Trái lại, khoang mũi bên trong lại giống con người hiện đại.

Kết quả công bố trên tạp chí PNAS của Viện Hàn lâm Khoa học Quốc gia Mỹ cho thấy, những thích nghi được giả định đối với khí hậu lạnh thực chất không tồn tại và loại bỏ các “dấu hiệu” này khỏi danh sách đặc điểm nhận diện Neanderthal.

Phát hiện cũng định hình lại cách lý giải sự tiến hóa gương mặt người Neanderthal. Dù mũi rộng và giữa mặt nhô được cho là hệ quả của nhu cầu hô hấp trong môi trường khắc nghiệt, bằng chứng mới cho thấy gương mặt đặc trưng của họ hình thành từ nhiều áp lực tiến hóa kết hợp, chứ không bắt nguồn trực tiếp từ cấu trúc đường thở. Chỉ phần trước khoang mũi đi theo độ nhô của giữa mặt, còn các phần đường thở chức năng hầu như không thay đổi.

Kết quả nghiên cứu đồng thời giải quyết nghịch lý lâu nay: người Neanderthal có tỉ lệ cơ thể giống các nhóm người hiện đại sống ở vùng lạnh, nhưng lại sở hữu lỗ mũi rộng gắn với điều kiện nóng ẩm.