OPEC với Mỹ: Ai kiểm soát giá dầu thô?

Trong một thế giới có nhiều người tiêu dùng và nhà sản xuất, một quốc gia hoặc tổ chức không còn có thể kiểm soát giá dầu thô được thiết lập trên các thị trường toàn cầu có tính thanh khoản cao. Nhưng không phải lúc nào cũng vậy. Tổ chức Các nước xuất khẩu dầu mỏ (OPEC) được thành lập vào năm 1960 để bảo vệ lợi ích của các nhà xuất khẩu dầu thô Trung Đông trong một thị trường thống trị - và cố định - bởi Mỹ, tại thời điểm đó là nhà sản xuất và tiêu dùng lớn nhất thế giới.

OPEC và Mỹ: Ai đang kiểm soát giá dầu?

Các thành viên Ả Rập của OPEC sẽ chứng tỏ sức mạnh ngày càng tăng của các nhà xuất khẩu dầu mỏ vào năm 1973 với một lệnh cấm vận dầu gây tổn hại nhắm vào Mỹ và những người ủng hộ Israel ở phương Tây, đánh dấu đỉnh cao đòn bẩy của OPEC đối với thị trường dầu trong bối cảnh sản lượng của Mỹ giảm nhanh chóng. Vận may của OPEC và Mỹ đã tiếp tục biến động trong những năm qua kể từ khi bùng nổ và phá sản dầu, và sự hồi sinh của sản lượng nội địa của Mỹ dựa trên những tiến bộ trong khai thác thủy lực. Sự phát triển của sản xuất năng lượng mới ở Biển Bắc, cát dầu của Canada và ngoài khơi các nước châu Phi, Úc và châu Mỹ đã hạn chế sự chao đảo toàn cầu của các nhà sản xuất OPEC và Mỹ, trong bối cảnh tăng trưởng tiêu dùng nhanh chóng ở Trung Quốc, Ấn Độ và các nước đang phát triển khác.

Mỹ

Mỹ là nhà sản xuất và tiêu thụ dầu thô hàng đầu thế giới vào năm 1960, năm OPEC được thành lập. Trong khi nhập khẩu dầu thô của Mỹ đã đạt tổng cộng một triệu thùng mỗi ngày, nó vẫn ở mức giá do các công ty dầu mỏ thống trị quốc tế của nước này đặt ra và được hỗ trợ bởi hạn ngạch nhập khẩu. Mỹ đã thông qua hạn ngạch hạn chế nhập khẩu ở mức 9% tiêu thụ nội địa vào năm 1959.

Năm năm trước đó, một tập đoàn các công ty dầu mỏ của Mỹ đã giành được quyền kiểm soát sản xuất dầu thô của Iran sau một cuộc đảo chính do phương Tây hậu thuẫn. Tăng trưởng tiêu thụ mạnh mẽ của Mỹ trong những năm 1960, cùng với sự sụt giảm sản lượng dầu thô trong nước trong suốt những năm 1970, đã làm tăng sức mạnh thị trường của các nhà xuất khẩu dầu mỏ, bao gồm cả OPEC. Hình ảnh những hàng dài tại các trạm xăng ở Mỹ trong thời gian bị cấm vận dầu mỏ 1973-1974 đã củng cố quan điểm về OPEC như một đối thủ của Mỹ.

Các biện pháp bảo tồn năng lượng và nỗ lực thăm dò được thúc đẩy bởi giá dầu cao trong những năm 1970 đã đặt nền móng cho sự sụt giảm năng lượng của những năm 1980 sau đó. Khi sản lượng nội địa của Mỹ tăng trở lại trong bối cảnh nguồn tài nguyên đá phiến phát triển nhanh chóng bắt đầu từ năm 2011, sự cạnh tranh với OPEC đã hồi sinh như một cuộc cạnh tranh giữa các nhà sản xuất.

Khi Ả Rập Xê Út tăng sản lượng bắt đầu từ năm 2014, làm giảm giá dầu thô, họ đã làm như vậy với mục đích đã nêu là đảo ngược mức tăng lớn gần đây trong sản xuất đá phiến của Mỹ. Nguồn cung cấp ổn định các đề xuất lập pháp trong Quốc hội Mỹ bắt đầu từ năm 2000 đã tìm cách khiến OPEC tuân theo luật chống độc quyền của Mỹ với tư cách là một nhóm.

OPEC

Tổ chức Các nước xuất khẩu dầu mỏ (OPEC) được thành lập vào năm 1960 bởi các nhà xuất khẩu của các nước đang phát triển nhằm khẳng định quyền kiểm soát đối với sản xuất trong nước và nguồn cung toàn cầu của họ. Năm thành viên sáng lập là Iran, Iraq, Kuwait, Ả rập Xê út và Venezuela. Sau những lần bổ sung sau đó và một vài lần rời đi, OPEC hiện có 13 thành viên sau: Algeria, Angola, Congo, Equatorial Guinea, Gabon, Iran, I-rắc, Kuwait, Libya, Nigeria, Ả Rập Xê Út, Các Tiểu Vương Quốc Ả Rập Thống Nhất, Venezuela. Mỗi thành viên của tổ chức có một phiếu bầu và tất cả các quyết định của OPEC về sản xuất dầu đều cần có sự đồng thuận nhất trí. (Các thành viên mới có thể được kết nạp với sự chấp thuận của 3/4 số thành viên, bao gồm tất cả các nước sáng lập.)

Trên thực tế, Ả rập Xê út trong lịch sử đã đóng một vai trò quá lớn trong việc ra quyết định của OPEC vì cho đến nay nước này là nhà sản xuất và xuất khẩu hàng đầu của tổ chức, với tỷ trọng thậm chí còn lớn hơn trong tổng năng lực sản xuất dự phòng trong nhóm. Năm 2021, Ả rập Xê út chiếm tỷ trọng 34% sản lượng dầu thô của OPEC, gấp hơn hai lần so với Iraq, nước sản xuất lớn thứ hai trong tổ chức. Dầu thô OPEC chiếm 28% sản lượng dầu mỏ toàn cầu vào tháng 1 năm 2022.

Tất cả các thành viên OPEC đều được hưởng lợi từ việc giá cao hơn do hạn ngạch cung cấp được tổ chức này thông qua, nhưng mỗi thành viên cũng có động cơ cung cấp dầu thô trên hạn ngạch của mình để tối đa hóa doanh thu từ dầu mỏ. Quy mô sản xuất của Ả Rập Xê út so với quy mô của các thành viên OPEC khác mang lại cho các nước này động lực bổ sung để cung cấp nhiều dầu thô như nhà sản xuất thống trị của OPEC.

Kết quả là, các cáo buộc gian lận hạn ngạch đã nổi lên trong suốt lịch sử của tổ chức, thách thức tuyên bố của các nhà phê bình rằng đây là một nhóm hiệu quả. Vào cuối năm 2016, OPEC đã đồng ý điều phối cung cấp dầu thô với 10 nước ngoài OPEC trong khuôn khổ OPEC+. Các thành viên ngoài OPEC tham gia OPEC + là Nga, Kazakhstan, Azerbaijan, Malaysia, Mexico, Bahrain, Brunei, Oman, Sudan và Nam Sudan. Các thỏa thuận cung cấp của OPEC+, giống như OPEC, đòi hỏi sự đồng thuận của các thành viên.

Trong khi sản lượng dầu thô của Nga sánh ngang với Ả rập Xê út, thì nước này có năng lực sản xuất dự phòng ít hơn nhiều. Sau khi xảy ra xung đột Ukraine vào tháng 2, Thái tử Ả rập Xê út Mohammed bin Salman đã nhắc lại cam kết của Ả rập Xê út với OPEC + .

OPEC với Mỹ và Tương lai

Kể từ những năm 1970, các chính trị gia Mỹ đã thường xuyên đổ lỗi cho OPEC về việc tăng giá năng lượng. Vì một nhóm các nhà sản xuất quốc gia thường được mô tả là một cartel và tập trung ở Trung Đông, một khu vực từ lâu được coi là cạnh tranh với các lợi ích của Mỹ, OPEC là một mục tiêu dễ dàng. Trong những năm gần đây, nhóm đã tìm cách cải thiện hình ảnh của mình tại Mỹ, nhưng kết quả còn hạn chế. Trong ngắn hạn, các nhà sản xuất đá phiến của OPEC và Mỹ tiếp tục cạnh tranh để giành thị phần toàn cầu.

Không giống như OPEC, các công ty Mỹ phải tuân theo các điều khoản chống độc quyền, cấm họ điều phối các kế hoạch cung cấp. Việc khoan đá phiến phải chịu chi phí sản xuất cao hơn so với các giếng đứng truyền thống ở các mỏ dầu của Ả Rập Xê Út. Nguồn tài nguyên đá phiến cũng có đường cong suy giảm dốc hơn, có nghĩa là sản lượng từ các giếng đá phiến giảm nhanh hơn so với các giếng thông thường.

Cơ quan Thông tin Năng lượng Mỹ dự kiến ​​sản lượng dầu thô của Mỹ sẽ đạt đỉnh vào năm 2030-2035, trong khi sản lượng của OPEC dự kiến ​​sẽ tiếp tục tăng cho đến năm 2050. Phần lớn sự tăng trưởng trong tiêu thụ năng lượng dự kiến ​​sẽ diễn ra ở các nước châu Á đang phát triển, nơi nhu cầu về chất lỏng dầu mỏ dự kiến ​​sẽ tăng 1,8% hàng năm cho đến năm 2050, nhanh gấp ba lần so với ở Mỹ. Khi OPEC vận chuyển nhiều dầu thô hơn đến châu Á trong khi tăng trưởng sản xuất và tiêu thụ của Mỹ chậm lại theo thời gian, sự cạnh tranh lịch sử giữa Mỹ và OPEC có thể giảm bớt. Nhưng nó có thể bùng phát một lần nữa trước những rủi ro địa chính trị bao gồm biến đổi khí hậu và mối quan hệ giữa các nhà sản xuất dầu mỏ.