Tiềm năng và dư địa của xuất khẩu qua thương mại điện tử cho doanh nghiệp Việt Nam còn rất lớn

Ông Gijae Seong - Giám đốc Điều hành Amazon Global Selling Việt Nam

Ông Gijae Seong - Giám đốc Điều hành Amazon Global Selling Việt Nam, vừa trao đổi với báo chí những vấn đề liên quan tới TMĐT và những triển vọng của Việt Nam trong lĩnh vực này.

- PV: Là một trong những cánh chim đầu đàn của ngành thương mại điện tử xuyên biên giới (TMĐTXBG), Amazon nhận xét thế nào về tốc độ phát triển cũng như bức tranh toàn cảnh của TMĐT tại Việt Nam; Từ đó, đánh giá về tiềm năng của các doanh nghiệp (DN) Việt Nam khi tham gia sân chơi này?

- Ông Gijae Seong - Giám đốc Điều hành Amazon Global Selling Việt Nam: Theo Báo cáo “Người bán hàng địa phương, khách tiêu dùng toàn cầu năm 2022: Nắm bắt cơ hội xuất khẩu qua TMĐT tại Việt Nam" do công ty tư vấn Access Partnership thực hiện, ước tính trong năm 2022, giá trị xuất khẩu qua TMĐT của Việt Nam đạt khoảng 80 ngàn tỷ đồng. Cũng theo báo cáo, kim ngạch xuất khẩu thông qua TMĐT của Việt Nam có thể đạt đến gần 300 ngàn tỷ đồng vào năm 2027 nếu DN trong nước được hỗ trợ để đẩy nhanh tốc độ xuất khẩu thông qua TMĐT.

Điều này cho thấy tiềm năng và dư địa của xuất khẩu qua TMĐT cho doanh nghiệp Việt Nam còn rất lớn. Vấn đề là cần một tạo ra một sự hỗ trợ toàn diện, kịp thời và hiệu quả từ nhiều bên liên quan như: Các cơ quan chính phủ, nhà hoạch định chính sách, các đơn vị cung cấp dịch vụ trong ngành và cả Amazon Global Selling. Điều này thúc đẩy và trang bị kiến thức, thông tin, kỹ năng, công cụ hỗ trợ cho các DN; từ đó cùng nền kinh tế trong nước, xuất khẩu bán lẻ qua TMĐT có thể đạt được giá trị tiềm năng gần 296.3 nghìn tỷ đồng như nghiên cứu đã công bố.

Một báo cáo khác do Amazon thực hiện, 2022 là năm nhiều thách thức với những biến động trên toàn cầu, số lượng DN Việt Nam tham gia Amazon vẫn tăng trưởng lên đến 80% và tổng kim ngạch xuất khẩu của các DN Việt Nam thông qua Amazon cũng tăng 45%. Số lượng doanh nghiệp tham gia lẫn giá trị xuất khẩu từ Việt Nam trên Amazon đều tăng đáng kể, cho thấy sự phát triển TMĐTXBG của Việt Nam trong những năm vừa qua và tiềm năng vẫn còn phía trước. Chúng tôi tin rằng, các nhà sản xuất truyền thống, hay các doanh nghiệp vừa & nhỏ, các khởi nghiệp với các chủ thương hiệu trẻ đều có thể xem đây là một động lực mới và nhanh chóng bắt nhịp với xu hướng này.

- Việt Nam đã ra chiến lược về phát triển kinh tế số, vậy có mối quan hệ nào giữa TMĐTXBG và phát triển kinh tế số ở Việt Nam không?

- Áp dụng TMĐT vào kinh doanh và hoạt động xuất khẩu sẽ góp phần quan trọng cho việc phát triển nền kinh tế số quốc gia. Bởi, thông qua TMĐT nói chung và TMĐTXBG nói riêng, doanh nghiệp tận dụng được 2 lợi thế quan trọng.

Digitalization - số hoá: Với TMĐT & TMĐTXBG, DN có thể sử dụng dữ liệu số để nắm bắt nhanh chóng và kịp thời những xu hướng tiêu dùng hay thị hiếu của khách hàng quốc tế. Khác với nhu cầu và thị trường của người bản địa, khi mở rộng ra những thị trường như Mỹ, châu Âu, rất khó để các DN hiểu được nhu cầu hay tập tính của khách hàng. Các công cụ của Amazon giúp nhà bán hàng có thể tìm hiểu, phân tích và thống kê thông tin về nhu cầu sản phẩm, tính năng, phản hồi của khách hàng để cải tiến sản phẩm, dịch vụ, cách tiếp thị, từ đó tăng tính cạnh tranh trên môi trường kinh doanh số.

Globalization – sự toàn cầu hóa: Thông qua TMĐT XBG qua những kênh như Amazon, DN Việt có thể tiếp cận và phát triển các thị trường mới, thúc đẩy toàn cầu hóa nhanh hơn. Không chỉ là đưa sản phẩm “toàn cầu hoá” và DN còn có cơ hội “toàn cầu hóa” thương hiệu của mình đến với khách hàng mọi nơi trên thế giới.

Chính vì vậy, Amazon Global Selling luôn khuyến khích các DN Việt Nam chuyển đổi mô hình kinh doanh, có tầm nhìn dài hạn, không chỉ tận dụng thế mạnh về sản xuất gia công, mà cần xây dựng thương hiệu để nâng giá trị sản phẩm Made-in-Vietnam trên sân chơi TMĐTXBG.

- Như chia sẻ, giá trị xuất khẩu của DN Việt Nam qua Amazon năm 2022 đã tăng 45% và số lượng nhà bán hàng trên Amazon đã tăng 80%. Xin ông đánh giá con số tăng trưởng này?

- Năm 2022, số lượng các DN Việt Nam tham gia Amazon Global Selling tăng 80% (so với cùng kỳ của năm 2021 là 15%) và tổng giá trị xuất khẩu của các DN Việt Nam thông qua Amazon cũng tăng 45%. Đây là những con số mà chúng tôi vô cùng ấn tượng và tự hào được chia sẻ. Mức tăng trưởng này cũng đưa Việt Nam vào top các thị trường có tốc độ tăng trưởng tích cực nhất mảng bán hàng toàn cầu của Amazon.

Các nước châu Á sở hữu nhiều lợi thế cho mô hình bán hàng toàn cầu nhờ năng lực sản xuất, khả năng sáng tạo sản phẩm, nguồn nguyên liệu bản địa độc đáo. Việt Nam, tính trong khu vực châu Á - Thái Bình Dương, cũng là nước có tốc độ phát triển TMĐTXBG rất tốt những năm vừa qua và nhận được sự quan tâm và hỗ trợ của Amazon để thúc đẩy mô hình này cho doanh nghiệp trong nước.

Bên cạnh đó, chúng tôi cũng nhận thấy sự thay đổi về loại hình DN khi tham gia Amazon qua từng năm. Những năm đầu tiên, thời điểm 2019, khi Amazon Global Selling Việt Nam thành lập đội ngũ chuyên trách tại đây, đa phần các DN tham gia là những nhà bán hàng độc lập, các bạn trẻ có kỹ năng bán hàng online, có kiến thức về digital - kỹ thuật số.

Những năm gần đây, hồ sơ của các DN tham gia trở nên đa dạng hơn với sự xuất hiện của các nhà sản xuất truyền thống như: Hạt điều Lafooco, gia dụng Sunhouse, mũ bảo hiểm Royal Helmet… Các DN khởi nghiệp cũng bắt đầu đầu tư bài bản và nghiêm túc hơn, thay vì chỉ coi đây như một cuộc chơi mang tính “lướt sóng”.

- Đánh giá của ông về 5 tháng đầu năm 2023 của thị trường TMĐTXBG tại Việt Nam? Liệu có động thái mới nào đáng kể trong nền kinh tế thế giới và Việt Nam?

- Chúng tôi chưa có con số tổng kết chính thức được công bố cho các tháng đầu năm 2023. Tuy nhiên, chúng tôi vẫn quan sát thấy tín hiệu tăng trưởng tích cực về số lượng doanh nghiệp địa phương tham gia Amazon, sự nghiêm túc và tăng trưởng kinh doanh của DN Việt trên các gian hàng của Amazon trên các thị trường quốc tế.

Năm 2023, tình hình nhìn chung đã tương đối ổn so với những năm đại dịch. Một điểm có thể được xem là “động thái” giúp bình ổn và giảm bớt khó khăn cho DN khi xuất khẩu – đó là chi phí vận chuyển, logistic xuyên biên giới đã giảm nhiệt sau những năm biến động bởi tình hình dịch bệnh kéo dài. Về phía Amazon, chúng tôi cũng nỗ lực kết nối, giới thiệu thêm nhiều các đơn vị cung cấp dịch vụ về hậu cần, tư vấn… để giúp DN tối ưu chi phí và tăng kinh nghiệm TMĐTXBG.

Tiềm năng và cơ hội thì có lẽ đã nhìn thấy được, chúng tôi đang nỗ lực tạo ra một hệ thống hỗ trợ toàn diện hơn, hiệu quả hơn, chuyên nghiệp hơn cho DN Việt trên sân chơi này. Chính vì vậy, chúng tôi đã cùng Cục TMĐT & Kinh tế số Việt Nam – thuộc Bộ Công thương tổ chức sự kiện này, đồng thời kết nối 14 nhà cung cấp dịch vụ thuộc nhiều mảng dịch vụ khác nhau để cùng nhau hỗ trợ & thúc đẩy DN Việt.

Năm nay, chúng tôi cũng mong muốn tạo ra sự kết nối giữa các nhà bán hàng xuyên quốc gia, liên kết các cộng đồng nhà bán hàng ở các nước khác nhau để cùng nhau chia sẻ kinh nghiệm. Ở Việt Nam chúng ta có câu: “Mua có bạn, bán có phường”, Amazon Global Selling cũng mong rằng các nhà bán hàng Việt Nam sẽ nhận thấy được đây là một ngành nghề được quan tâm và có sự cộng hưởng từ các nhà bán hàng trong khu vực và trên toàn thế giới.

Với việc học hỏi kinh nghiệm từ các quốc gia như Hàn Quốc có tốc độ phát triển TMĐT hàng đầu thế giới, Trung Quốc với kinh nghiệm 10 năm về xuất khẩu online, hay Singapore với các nhà bán hàng sở hữu các thương hiệu quốc tế bài bản, các nhà bán hàng từ Việt Nam chắc chắn sẽ nhận được những chia sẻ kinh nghiệm thực chiến giá trị và hữu ích.

- Các mặt hàng nổi trội của doanh nghiệp Việt Nam trên Amazon hiện nay là những mặt hàng nào? Đâu là nhóm mặt hàng nào có mức độ tiêu thụ tốt? Tại sao?

- Top 5 ngành hàng bán chạy nhất của các doanh nghiệp Việt Nam trên Amazon trong liên tiếp 2 năm vừa qua bao gồm: Nhà bếp; nhà cửa; may mặc; sản phẩm chăm sóc sức khoẻ và cá nhân; tiện ích gia đình.

Nhóm nhà cửa - nội thất và nhóm nhà bếp liên tiếp dẫn đầu trong 2 năm. Năm 2022 chứng kiến sự đa dạng hơn của các sản phẩm trong 2 nhóm ngành hàng này và sản phẩm không chỉ đơn thuần là trang trí nhà cửa mà còn là những sản phẩm tiện ích và nâng cấp không gian sống - với hai xu hướng chính: Sản phẩm làm từ gỗ và sản phẩm từ mây tre cói đan. Điều này cũng phản ánh thực tế Việt Nam hiện đang là nhà xuất khẩu về nội thất gỗ hàng đầu thế giới vào thị trường Mỹ. Các sản phẩm dụng cụ, tiện ích, trang trí nhà cửa làm từ gỗ nổi bật trên Amazon có thể kể đến như bàn ghế ngoài trời, các sản phẩm treo tường để trang trí nhà cửa hoặc không gian làm việc.

- Như báo cáo của Access Partnership vừa chia sẻ, giá trị xuất khẩu qua TMĐT Việt Nam có thể đạt tới gần 300 ngàn tỷ đồng, chúng ta đã và đang làm gì để đạt được điều này?

- 300 ngàn tỷ đồng này không chỉ được đóng góp bởi các nhà bán hàng qua Amazon mà còn bởi các kênh xuất khẩu trực tuyến khác.

Đối với Amazon Global Selling Việt Nam, hiện nay, chúng tôi tập trung vào 5 mục tiêu chính để hỗ trợ DN.

Thứ nhất, nâng cao nhận thức và mức độ sẵn sàng của các DN đối với TMĐT XBG: Thông qua hợp tác với các đơn vị như iDEA, những ban ngành, hiệp hội, chúng tôi tăng cường các hoạt động đào tạo cho DN Việt Nam. Riêng với Amazon, chúng tôi cũng tăng cường nguồn lực để tăng tần suất lẫn chất lượng đào tạo cho DN về Bán hàng toàn cầu quá Amazon. Chúng tôi có đội ngũ bản địa để xây dựng và phổ biến các kênh đào tạo và nội dung đào tạo bằng văn bản, video, các chương trình livestream, training từ chuyên gia Amazon cho DN ở mọi giai đoạn họ cần.

Thứ hai, Amazon Global Selling Việt Nam khuyến khích doanh nghiệp Việt xây dựng thương hiệu toàn cầu cho hàng hóa Made-in-Việt Nam bằng cách cung cấp các giải pháp từ bảo vệ thương hiệu đến quảng bá và xây dựng thương hiệu trên Amazon, đồng thời kết nối DN với các nhà cung cấp dịch vụ để giúp doanh nghiệp xây dựng chiến lược thương hiệu phù hợp, hiệu quả.

Thứ ba, Amazon Global Selling Việt Nam hỗ trợ các DN vượt qua những khó khăn về vận chuyển, hậu cần, đặc biệt là chi phí để phát triển quy mô toàn cầu. Chúng tôi khuyến khích các DN sử dụng các giải pháp có sẵn của Amazon, ví dụ như FBA - Dịch vụ hoàn thiện đơn hàng bởi Amazon để DN tiết kiệm thời gian, nguồn lực về vận hành và để Amazon phụ trách nhận hàng, đóng gói, vận chuyển sản phẩm, chăm sóc khách hàng. Chúng tôi cũng sẽ tiếp tục phát triển và thúc đẩy các chương trình logistics mới tại Việt Nam cho cả chuyến hàng vận chuyển đường hàng không và đường biển.

Tất cả những nỗ lực này là với mục tiêu xuyên suốt hoá, đơn giản hoá các quy trình về hậu cần, vận chuyển cho các DN Việt Nam và tối ưu chi phí, giải quyết những vấn đề, trăn trở của DN khi xuất khẩu online.

Thứ tư, chúng tôi nâng cao trải nghiệm của Nhà bán hàng trong suốt quy trình hoạt động của đối tác. Mục tiêu của chúng tôi là giảm thời gian đăng ký, bản địa hóa, đồng thời tăng cường hỗ trợ Người bán bằng nhiều nội dung và tăng thêm kênh liên hệ bằng tiếng Việt.

Thứ năm, Amazon Global Selling Việt Nam kết nối và góp phần xây dựng những cộng đồng nhà bán hàng xuyên biên giới. Khi tham gia mô hình kinh doanh mới, DN Việt sẽ tìm thấy các chia sẻ kinh nghiệm, các hoạt động kết nối giao lưu, các tư vấn hữu hiệu để cùng phát triển.

Với các trọng tâm này, chúng tôi hy vọng có thể đóng góp vào mục tiêu trang bị kiến thức, nâng cao sự sẵn sàng của DN Việt và cùng nhau hướng tới con số đáng mơ ước của thị trường 300 ngàn tỉ đồng từ xuất khẩu qua TMĐT của DN Việt Nam.

- Chúng ta đang chuyển đổi từ xuất khẩu hàng hóa truyền thống sang xuất khẩu theo TMĐT. Với tư cách là 1 sàn thương mại, ông đánh giá gì về những khó khăn liên quan đến chính sách xuất nhập khẩu hàng hóa, thương mại không? Ngoài ra, ông có kiến nghị và hỗ trợ gì cho DN trong vấn đề này?

- Việt Nam vẫn đang ở giai đoạn đầu của câu chuyện chuyển đổi từ xuất khẩu truyền thống sang xuất khẩu online. Chúng tôi cho rằng sẽ cần thêm thời gian cùng với nỗ lực từ nhiều bên để hoàn thiện môi trường kinh doanh, tạo điều kiện cho DN để khai thác cơ hội và biến xuất khẩu online dần trở thành một mũi nhọn xuất khẩu mới cho đất nước.

Hiện nay, vai trò của Amazon là lắng nghe, tổng hợp các trải nghiệm thực tế của DN khi xuất khẩu online, những thách thức, rào cản họ gặp phải. Từ đó, chúng tôi ghi nhận để chia sẻ với các đơn vị, cơ quan chính phủ để cùng lắng nghe, tìm ra giải pháp và hoàn thiện thêm. Đồng thời, về phía Amazon, chúng tôi cũng cung cấp cho doanh nghiệp các công cụ, chương trình, dịch vụ để hỗ trợ họ trong quá trình bắt đầu & phát triển kinh doanh quốc tế.

- Thưa ông, làm cách nào để tăng tính cạnh tranh cho các DN Việt Nam khi tham gia sân chơi toàn cầu? Yếu tố nào mang tính quyết định?

- Có 3 khía cạnh để DN gia tăng tính cạnh tranh trên thị trường toàn cầu.

Hiểu khách hàng quốc tế: Làm sao để các nhà sản xuất, chủ thương hiệu Việt Nam hiểu được khách hàng quốc tế, từ đó cung cấp những sản phẩm với tính năng, thiết kế mà họ cần, các dịch vụ mà khách hàng mong muốn? Một yếu tố đặc trưng, cũng là lợi thế của TMĐTXBG là khả năng đọc vị được nhu cầu, thị hiếu của khách hàng quốc tế, thông qua tận dụng công nghệ số. Các công cụ số hóa từ TMĐTXBG cho phép DN hiểu được nhu cầu, hành vi, hoặc ngay lập tức đọc được đánh giá, phản hồi, góp ý của khách hàng trên gian hàng của mình, từ đó có cải tiến sản phẩm, nâng cao chất lượng dịch vụ và cách thức tiếp thị cho thương hiệu của mình.

Đổi mới, đột phá sản phẩm: Thông thường, các nhà sản xuất chỉ có thể lắng nghe phản hồi từ thị trường thông qua các kênh trung gian (Ví dụ: Các nhà xuất khẩu hoặc các nhà bán sỉ). Quy trình thay đổi sản phẩm và đáp ứng số lượng hàng mới ra thị trường quốc tế có thể mất từ 6 tháng đến 1 năm. Với TMĐTXBG, quá trình này có thể rút ngắn lại chỉ còn một vài tháng, mà không cần chờ báo cáo tổng kết lượt bán hàng trong 6 tháng đến 1 năm mới có thể thay đổi. Thông qua TMĐTXBG, thông qua công nghệ, DN có thể nắm bắt nhu cầu khách hàng nhanh hơn, từ đó đổi mới sản phẩm nhanh hơn.

Xây dựng thương hiệu: Ở sân chơi toàn cầu, chất lượng sản phẩm là một khía cạnh bắt buộc, nhưng làm sao để nâng cao giá trị sản phẩm bằng giá trị thương hiệu? Khi hiểu được khách hàng, khi đổi mới sản phẩm, và biết cách kể câu chuyện sản phẩm bằng câu chuyện thương hiệu, DN sẽ có lợi thế cạnh tranh trên thị trường toàn cầu.

- Việt Nam là nước có thể về sản phẩm từ nông nghiệp, vậy có những cơ hội cho nông sản Việt đối với TMĐTXBG? Những mặt hàng nông sản nào sẽ là phù hợp nhất khi kinh doanh trên nền tảng này? Những sản phẩm này cần đáp ứng tiêu chuẩn nào để có thể được tham gia TMĐTXBG? Ông có lời khuyên gì để các DN Việt thành công trên Amazon, nhất là các DN vừa và nhỏ kinh doanh nông sản?

- Việt Nam là nước có thế mạnh nông sản. Trên Amazon, chúng tôi cũng ghi nhận sự có mặt của một số sản phẩm liên quan đến nông sản hoặc tiêu dùng có thể tận dụng tốt xu hướng kinh doanh này. Đối với TMĐTXBG, hàng hóa sẽ phải đi một quãng đường dài, phải lưu kho chờ đến khi khách đặt hàng, DN phải tính toán đến chi phí lưu kho, thời gian hết hạn của sản phẩm.

Do đó, các sản phẩm nông sản tươi, kích thước nặng hay cồng kềnh không có nhiều lợi thế ở mảng xuất khẩu bán lẻ B2C online. Hiện nay, các sản phẩm nông sản chế biến hoặc sấy khô như các loại hạt, trái cây sấy khô, bánh tráng, snack làm từ gạo, hay rong nho sấy khô sẽ có lợi thế. DN cần đảm bảo được các sản phẩm có thời hạn sử dụng dài, tránh việc phải hoàn lại về nơi xuất khẩu. Ngoài ra, DNcần cân nhắc đến khác biệt về nhiệt độ tại từng thị trường hay từng mùa làm ảnh hưởng đến chất lượng hàng hóa; Ví dụ như ở Mỹ, nhiệt độ các mùa cũng khác nhau. Các nhà bán hàng vì thế cũng phải chú ý đến tiêu chí này.

Hiện nay, khi truy cập Trung tâm bán hàng trên Amazon (được giới hạn riêng cho các nhà bán hàng), nhà bán hàng tìm thấy bộ guideline hướng dẫn xuất khẩu cho từng thị trường. Bộ guideline cung cấp những quy tắc cần tuân thủ tại từng thị trường cho từng nhóm hàng sản phẩm. Các nhà bán hàng có thể tham khảo và tuân thủ theo các checklist khi xuất khẩu, đặc biệt với những mặt hàng nông sản, nhóm sản phẩm liên quan trực tiếp đến con người, ăn uống hoặc là bôi trên da... Từ đó, DN có thể kinh doanh tốt hơn khi tiến vào các thị trường các nước phát triển.

Tôi cũng quan sát thấy – nhiều DN sản xuất và kinh doanh sản phẩm nông sản thường luôn gắn thông điệp “Made-in-Vietnam”. Chúng tôi hiểu sự tự hào về nguồn gốc và xuất xứ sản phẩm. Tuy nhiên, đây chưa chắc đã là cách tiếp thị tối ưu với khách hàng quốc tế. Vì trên sân chơi này, người tiêu dùng hiểu rằng chất lượng là điều bắt buộc và thường ít khắt khe về nguồn gốc xuất xứ sản phẩm; họ tìm kiếm đặc tính nào đó của sản phẩm hoặc thương hiệu. Ví dụ, có những khách hàng chỉ quan tâm đến sản phẩm organic, hay sẽ chỉ tìm các sản phẩm có cách thức đóng gói thân thiện với môi trường. Đối với thị trường các nước phát triển, cần chú ý tiếp thị dựa vào thứ khách hàng tìm kiếm hơn là chỉ giới thiệu cái mình nghĩ là quan trọng.

Thay vì nói về những thứ chúng ta có, là gạo Made-in-Vietnam, cà phê Made-in-Vietnam, trước đó, hãy nói với khách hàng về những gì họ đang tìm kiếm. Sau đó, câu chuyện nguồn gốc sản phẩm mới có thêm giá trị cho người tiêu dùng.

Chúng ta hãy mở rộng hơn ngoài những câu chuyện truyền thống, hãy nói những câu chuyện mang tính toàn cầu hơn. Khách hàng đang cần cái gì, đang tìm kiếm điều gì - sản phẩm organic hay sản phẩm thân thiện môi trường, hay bất kỳ tính năng nào. Đây là cách để nông sản Việt Nam hoà vào dòng chảy hiện nay, từng bước toàn cầu hoá, một cách công bằng, sòng phẳng, để rộng mở các cơ hội cho nông sản Việt Nam và các sản phẩm tiêu dùng nói chung ở sân chơi TMĐTXBG.

- Trân trọng cảm ơn ông!