Đòn bẩy thúc đẩy bình đẳng giới vùng dân tộc thiểu số

Sau 5 năm triển khai, Dự án 8 "Thực hiện bình đẳng giới và giải quyết những vấn đề cấp thiết đối với phụ nữ và trẻ em" đã tạo nên những chuyển biến tích cực trong nhận thức và hành động, góp phần thu hẹp khoảng cách giới, mang lại cơ hội phát triển bình đẳng cho phụ nữ và trẻ em vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi.

Dự án đặc thù đầu tiên về giới

Dự án "Thực hiện bình đẳng giới và giải quyết những vấn đề cấp thiết đối với phụ nữ và trẻ em" (Dự án 8) là một trong 10 dự án thành phần thuộc Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021-2025, được giao cho Hội Liên hiệp phụ nữ Việt Nam chủ trì thực hiện theo Quyết định số 1719/QĐ-TTg ngày 14-10-2021 của Thủ tướng Chính phủ.

Đây là lần đầu tiên có một dự án đặc thù về giới được phê duyệt trong chương trình mục tiêu quốc gia, thể hiện sự quan tâm sâu sắc của Đảng và nhà nước trong công tác thúc đẩy bình đẳng giới và trao quyền cho phụ nữ. Dự án hướng tới mục tiêu tiếp tục thu hẹp khoảng cách giới, tạo điều kiện, cơ hội để phụ nữ và nam giới tham gia, thụ hưởng bình đẳng trong các lĩnh vực của đời sống xã hội, nhất là ở vùng đặc biệt khó khăn.

Ngay sau khi chương trình được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt, Trung ương Hội Liên hiệp phụ nữ Việt Nam đã chủ trì phối hợp với Ủy ban Dân tộc (nay là Bộ Dân tộc và Tôn giáo) tổ chức hội nghị triển khai Dự án 8 tới các địa phương. Dự án được thiết kế với 4 nhóm nội dung hoạt động trọng tâm và 9 chỉ tiêu cốt lõi, chú trọng quan tâm hỗ trợ phát triển toàn diện cho phụ nữ và trẻ em gái tại các thôn, xã đặc biệt khó khăn.

Bốn nội dung trọng tâm của dự án bao gồm: Tuyên truyền, vận động thay đổi "nếp nghĩ, cách làm" góp phần xóa bỏ các định kiến và khuôn mẫu giới, những tập tục văn hóa có hại và một số vấn đề xã hội cấp thiết cho phụ nữ và trẻ em; Xây dựng và nhân rộng các mô hình thay đổi "nếp nghĩ, cách làm" nâng cao quyền năng kinh tế cho phụ nữ, thúc đẩy bình đẳng giới và giải quyết những vấn đề cấp thiết của phụ nữ và trẻ em; Bảo đảm tiếng nói và sự tham gia thực chất của phụ nữ và trẻ em trong các hoạt động phát triển kinh tế xã hội của cộng đồng, giám sát và phản biện, hỗ trợ phụ nữ tham gia lãnh đạo trong hệ thống chính trị; Trang bị kiến thức kỹ năng thực hiện bình đẳng giới cho cán bộ trong hệ thống chính trị, già làng, trưởng bản và người có uy tín trong cộng đồng.

Tại chương trình tổng kết Dự án 8 giai đoạn 1 (từ năm 2021 đến 2025), Phó Chủ tịch Trung ương Hội Liên hiệp phụ nữ Việt Nam Nguyễn Thị Minh Hương cho biết, sau 5 năm thực hiện, Dự án 8 đã cơ bản hoàn thành cả 4 nội dung trọng tâm. Kết quả ấn tượng là 8 trong số 9 chỉ tiêu cốt lõi của dự án đã đạt và vượt kế hoạch giai đoạn. Đặc biệt, 4 chỉ tiêu vượt cao so với kế hoạch, bao gồm: Tổ truyền thông cộng đồng đạt 10.393 tổ, vượt 115,5% so với kế hoạch 9.000 tổ; Địa chỉ tin cậy đạt 2.312 địa chỉ, vượt 231% so với kế hoạch 1.000 địa chỉ; Câu lạc bộ "Thủ lĩnh của sự thay đổi" đạt 2.026 câu lạc bộ, vượt 113% so với kế hoạch 1.800 câu lạc bộ; hoạt động nâng cao năng lực cho cán bộ nữ dân tộc thiểu số đã đào tạo được 4.164 cán bộ nữ, vượt 208% so với kế hoạch 2.000 người.

Đặc biệt, trong giai đoạn triển khai, hơn 7.000 bà mẹ tại 10 tỉnh có tỷ lệ sinh con tại nhà cao đã được thụ hưởng chế độ từ 4 gói hỗ trợ phụ nữ dân tộc thiểu số sinh đẻ an toàn. Trung ương Hội đã đề xuất bổ sung mới chính sách hỗ trợ đi lại cho bà mẹ và 1 người nhà chăm sóc khi đến khám thai tại cơ sở y tế đủ 4 lần trong suốt thai kỳ theo khuyến cáo của ngành Y tế, cùng với hỗ trợ bà mẹ gói vật tư chăm sóc khi sinh từ 2 bé trở lên trong một lần sinh, với mức thêm 300.000 đồng mỗi bé, áp dụng tại 10 tỉnh cũ gồm: Điện Biên, Lai Châu, Sơn La, Hà Giang, Nghệ An, Kon Tum, Quảng Nam, Quảng Ngãi, Đắk Lắk và Gia Lai .

Các mô hình và hoạt động của Dự án 8 đã tác động tích cực, tạo sự chuyển biến về nhận thức, thay đổi "nếp nghĩ, cách làm" của người dân tại các xã, thôn đặc biệt khó khăn, góp phần cùng các địa phương giải quyết tốt một số vấn đề xã hội cấp thiết đối với phụ nữ, trẻ em và thúc đẩy bình đẳng giới tại vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi.

Theo bà Nguyễn Thị Minh Hương, để đạt được kết quả này, Dự án 8 đã có những cách tiếp cận đặc thù với công tác chỉ đạo, định hướng được thực hiện đồng bộ, thống nhất trong các cấp Hội từ Trung ương đến địa phương. Các nội dung hoạt động được thiết kế và triển khai bám sát định hướng chung của Chương trình, đồng thời linh hoạt, sáng tạo trong thực hiện phù hợp với điều kiện thực tế từng địa phương. Sự chỉ đạo sát sao của cấp ủy, chính quyền địa phương và sự phối hợp chặt chẽ giữa Hội Liên hiệp Phụ nữ các cấp với các ban, bộ, ngành cũng là yếu tố quan trọng góp phần vào thành công của dự án.

Điểm sáng từ các địa phương

Tại tỉnh Thái Nguyên, giai đoạn vừa qua, các cấp Hội Liên hiệp phụ nữ trong tỉnh đã chủ động phối hợp triển khai đồng bộ nhiều hoạt động vận động xã hội nhằm thúc đẩy bình đẳng giới, tập trung tại địa bàn vùng đồng bào dân tộc thiểu số. Đặc biệt, tỉnh đã duy trì mạng lưới 232 "Địa chỉ tin cậy cộng đồng" để kịp thời hỗ trợ, can thiệp các vụ việc liên quan đến bạo lực, xâm hại phụ nữ và trẻ em. Đây là những điểm tựa quan trọng, nơi phụ nữ và trẻ em có thể tìm đến khi gặp khó khăn, nguy hiểm.

Còn tại Lào Cai, đến nay, trên địa bàn tỉnh đã thành lập 821 Tổ truyền thông cộng đồng, vượt 11,4% chỉ tiêu đề ra. Đây là những "hạt nhân" tiên phong, trực tiếp lan tỏa kiến thức bình đẳng giới đến từng thôn bản, tạo nền tảng vững chắc cho sự thay đổi từ gốc rễ. Với 168 Câu lạc bộ "Thủ lĩnh của sự thay đổi" tại trường học và cộng đồng, hàng nghìn học sinh trên địa bàn tỉnh được rèn luyện kỹ năng lãnh đạo, tư duy bình đẳng giới và trở thành lực lượng tiên phong trong việc xóa bỏ rào cản định kiến giới.

Các buổi tuyên truyền về bình đẳng giới được các địa phương tại Lào Cai thể hiện sinh động qua hình thức sân khấu hóa. Qua đó, thông điệp bình đẳng giới được truyền tải một cách gần gũi, giúp người dân dễ tiếp cận, dễ ghi nhớ và đồng thuận hơn với thay đổi. Một trong những giải pháp trọng tâm của Dự án 8 tại Lào Cai là giúp phụ nữ dân tộc thiểu số tiếp cận khoa học, áp dụng công nghệ 4.0 để nâng cao năng suất và chất lượng nông sản. Các lớp tập huấn đã trang bị kiến thức để phụ nữ tự tin quảng bá sản phẩm của mình ra thị trường.

Còn tại Thủ đô Hà Nội, Hội Liên hiệp phụ nữ thành phố tập trung triển khai các hội nghị tập huấn, hướng dẫn các chuyên đề và mô hình tại 13 xã dân tộc thiểu số và miền núi. Hội đã đẩy mạnh tuyên truyền dưới nhiều hình thức, vận động người dân vùng dân tộc thiểu số và miền núi nâng cao kiến thức, giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc; xây dựng gia đình hạnh phúc, xóa bỏ định kiến giới, hủ tục trong cộng đồng... Hội đã thành lập 16 tổ, nhóm truyền thông cộng đồng với 143 thành viên; triển khai nhiều mô hình thu hút đông đảo hội viên, phụ nữ tham gia như Câu lạc bộ Cồng chiêng; Câu lạc bộ Phụ nữ với pháp luật...

Với những kết quả cụ thể, thiết thực, Dự án 8 không chỉ tháo gỡ rào cản về bình đẳng giới mà còn góp phần nâng cao vị thế của phụ nữ, trẻ em dân tộc thiểu số, đặc biệt tại vùng sâu, vùng xa và địa bàn khó khăn.

(Còn tiếp)