Nguy cơ tai nạn liên hoàn từ thói quen bám đuôi xe ôtô trên cao tốc

Nhiều bạn đọc gọi đến đường dây nóng của Báo Lao Động đặt câu hỏi: Khi lưu thông trên cao tốc, khoảng cách an toàn cần tuân thủ ra sao để tránh rủi ro và không bị xử phạt?

Theo Thông tư 38/2024/TT-BGTVT (ban hành ngày 15.11.2024), trong điều kiện mặt đường khô ráo, tầm nhìn tốt, không trơn trượt, khoảng cách an toàn tối thiểu ứng với từng mức tốc độ đã được quy định rõ. Đây là kỹ thuật bắt buộc khi vận hành xe cơ giới trên đường cao tốc.

Về chế tài, Điều 6 khoản 5 điểm d Nghị định 168/2024/NĐ-CP nêu rõ: Lái xe không giữ khoảng cách an toàn bị phạt từ 4–6 triệu đồng và trừ 2 điểm giấy phép lái xe. Trường hợp vi phạm gây tai nạn, mức phạt tăng lên 20–22 triệu đồng và trừ 10 điểm.

Các chuyên gia trong lĩnh vực giao thông thông minh cho biết nguyên nhân cốt lõi nằm ở việc tài xế thường đánh giá sai mức nguy hiểm khi chạy ở tốc độ cao. Ở 100 km/h, chỉ một giây mất tập trung tương đương 25–30m trôi qua. Nếu xe trước phanh gấp, xe phía sau nếu bám sát quá thì gần như không còn cơ hội xử lý.

Theo quy định hiện hành, khoảng cách an toàn tối thiểu gồm:

V = 60 km/h: 35m

60 < V ≤ 80 km/h: 55m

80 < V ≤ 100 km/h: 70m

100 < V ≤ 120 km/h: 100m

Trong điều kiện thời tiết xấu như mưa, sương mù, đường trơn trượt hoặc đèo dốc, người điều khiển phải tăng khoảng cách lớn hơn mức quy định hoặc ghi trên biển báo.

Ông Nguyễn Huy Thiêm – Phó Trưởng phòng Kỹ thuật – Công nghệ (Vidifi), đơn vị quản lý cao tốc Hà Nội – Hải Phòng nhận định: Nếu các xe không giữ khoảng cách an toàn, nguy cơ tai nạn liên hoàn là điều khó tránh. Trên thực tế, hàng loạt vụ va chạm liên tiếp thời gian qua cho thấy nhiều tài xế vẫn xem nhẹ quy định mặc dù mức phạt đã rất rõ ràng.

“Các con số về khoảng cách được tính toán dựa trên động lực học. Riêng quãng phản ứng - từ lúc nhận biết nguy hiểm đến khi đạp phanh - đã gần 30m. Quãng phanh từ 100 km/h về 0 có thể lên tới 40–60m. Nếu chỉ giữ 20–30m thì tài xế tự đặt mình vào tình huống không thể tránh khỏi va chạm”, ông Thiêm phân tích.

Theo các chuyên gia kỹ thuật, tai nạn liên hoàn trên cao tốc thường xuất phát từ bốn nhóm nguyên nhân: thói quen sai từ đường quốc lộ (chạy bám đuôi, chen làn), ảo tưởng an toàn (tin rằng xe mình phanh tốt, có ABS là đủ), xao lãng (dùng điện thoại, buồn ngủ, lái đêm dẫn đến phản xạ chậm thêm 0,5–1 giây) và thiếu giám sát công nghệ trên một số tuyến cao tốc.

Để đảm bảo khoảng cách, quy tắc “3 giây” được xem là phương pháp thực tế nhất: chọn một điểm mốc trên đường, nếu 3 giây sau xe mình mới đi tới, nghĩa là đang ở khoảng cách an toàn. Khi trời mưa hoặc có sương mù, con số này nên tăng lên 4 giây vì mắt thường rất khó ước lượng chính xác 70 hay 100m.

Nhiều chuyên gia giao thông cho rằng để giảm tai nạn liên hoàn, bên cạnh nâng cao ý thức tài xế, cần ứng dụng mạnh mẽ hệ thống ITS (giao thông thông minh): camera – radar đo khoảng cách theo thời gian thực, biển báo điện tử VMS cảnh báo sớm ùn tắc và điều chỉnh tốc độ theo điều kiện thời tiết.

“Khi có dữ liệu liên tục, trung tâm điều hành có thể nhận diện sớm các ‘điểm nóng’ mật độ cao – tốc độ lớn – khoảng cách nhỏ để cảnh báo giảm tốc kịp thời. Khoảng cách an toàn trên cao tốc không phải cảm tính, mà là khoa học. Tuân thủ đúng là bảo vệ chính mình”, ông Thiêm nhấn mạnh.