Bao giờ đánh thức xưởng bào chế thuốc cổ giữa rừng Yên Tử

Am Dược, còn có tên khác là Am Thuốc, nằm trên sườn dãy núi Thanh Long, thuộc Khu di tích Yên Tử, phường Yên Tử, tỉnh Quảng Ninh. Xưa kia, đây là nơi nghiên cứu, bào chế thuốc của các tiền nhân.

Tương truyền, chính Phật hoàng Trần Nhân Tông - sau khi xuất gia tu hành tại Yên Tử - đã thực hiện ước nguyện thuở nhỏ tại nơi này: tìm kiếm dược liệu, bào chế thuốc cứu dân, giúp trăm họ thoát khỏi bệnh tật, dịch bệnh.

Đường vào Am Dược khá xa và ít người qua lại, nhưng đó là một cung đường tuyệt đẹp.

Từ khu vực chùa Một Mái, rẽ vào một lối nhỏ, đi qua những khu rừng nguyên sinh, với nhiều cây cổ thụ, mỗi cây vài người ôm không xuể; qua Thác Bạc lúc rì rào, róc rách, lúc ào ào nước đổ vào mùa mưa; vượt thêm mấy con dốc nữa là đến khu vực vườn Xích Tùng cổ.

Lâu nay du khách thường chỉ biết đến đường Xích Tùng cổ - nơi có hàng chục cây Xích Tùng hơn 700 tuổi nằm 2 bên đường hành hương, nhưng đến vườn Xích Tùng cổ giữa rừng sâu Yên Tử mới thấy số lượng lớn hơn rất nhiều.

Vừa bước vào vườn Xích Tùng cổ bắt gặp những bậc thang đá cổ nằm ẩn mình dưới lớp lá rừng, rêu phong.

Khu phế tích Am Ngự Dược có diện tích rộng khoảng 4.000m2 nằm trong vườn Xích Tùng cổ nhưng trông thật xót xa. Những hiện vật cổ, gồm những phiến đá, gạch đá từng để làm móng, tường của Am Dược chất đống hoặc nằm rải rác ở nhiều nơi, nhưng càng tìm hiểu thì càng thấy có một thời hưng thịnh của y học cổ truyền gắn liền với đạo Phật Trúc Lâm.

Một ngôi nhà, từng là nơi ăn ở của nhóm thợ thi công dự án khôi phục Am Dược xuống cấp, nhếch nhác giữa rừng xanh huyền bí, mê hoặc.

Năm 2011, UBND tỉnh Quảng Ninh phê duyệt dự án phục hồi, tôn tạo di tích Am Dược, từ nguồn xã hội hóa. Theo đó, Am Dược được khôi phục trên cơ sở giữ nguyên mặt bằng và tường đá cũ còn sót lại.

Tuy nhiên, trong quá trình thi công, một số hạng mục bị thực hiện sai khác với thiết kế được phê duyệt, trong đó, toàn bộ móng và một phần tường cổ còn lại đã bị đào tung, những phiên đá, gạch đá cổ bị chuyển sang nơi khác, thay vào đó là móng bê tông cốt thép, diện tích xây dựng cũng được mở rộng so với thiết kế ban đầu... Dự án bị dừng lại từ thời điểm đó đến nay, khiến phế tích trở thành hoang tích, lãng phí và xót xa.

Trước thời điểm sáp nhập, Ban Quản lý di tích và rừng quốc gia Yên Tử cũng đã lên kế hoạch khôi phục lại Am Dược theo hướng bảo đảm nguyên tắc tôn trọng dấu tích cũ, để có thể biến nơi đây trở thành điểm tham quan, trải nghiệm độc đáo, nơi du khách vừa chiêm bái, vừa tìm hiểu về y học cổ truyền, cây thuốc quý, triết lý chữa bệnh gắn với thiền phái Trúc Lâm.

Am Dược - xưởng bào chế thuốc cổ nằm giữa đại ngàn Yên Tử - vẫn đang chờ được đánh thức, để góp phần làm tăng thêm vẻ đẹp, những giá trị của Di sản văn hóa thế giới.