Tăng tuổi nghỉ hưu lên 65 tuổi, đại biểu Quốc hội nói "chưa phải thời điểm thích hợp"

Tại phiên thảo luận về tình hình kinh tế - xã hội ngày 30.10 vừa qua, Đại biểu Quốc hội Nguyễn Thiện Nhân (Đoàn TPHCM) đề xuất nâng tuổi nghỉ hưu lên 65, với kỳ vọng có thêm 5 triệu lao động phục vụ mục tiêu tăng trưởng kinh tế hai con số.

Cùng với đó, ông cũng kiến nghị cần có giải pháp nâng mức sinh từ 1,91 lên 2,1 trước năm 2035 nhằm đảm bảo cân đối dân số và nguồn nhân lực trong dài hạn.

Đề xuất này ngay lập tức thu hút sự quan tâm của dư luận, bởi đây là vấn đề không chỉ liên quan đến cấu trúc lao động và năng suất nền kinh tế, mà còn tác động trực tiếp đến an sinh xã hội, chất lượng việc làm và sức khỏe cộng đồng trong bối cảnh Việt Nam đang bước vào giai đoạn già hóa dân số nhanh.

Liên quan đến vấn đề này, bên hành lang Quốc hội, phóng viên Báo Lao Động đã ghi nhận thêm nhiều ý kiến của các đại biểu Quốc hội, xoay quanh việc đánh giá tính cần thiết, thời điểm thực hiện và giải pháp linh hoạt để vừa tận dụng hiệu quả nguồn lực người lao động lớn tuổi, vừa bảo đảm cơ hội việc làm cho thế hệ trẻ.

GS.TS Hoàng Văn Cường (Đoàn Đại biểu Quốc hội TP Hà Nội, Thành viên Hội đồng tư vấn chính sách của Thủ tướng Chính phủ, Ủy viên Ủy ban Kinh tế Tài chính của Quốc hội: "Cần xem xét tăng tuổi nghỉ hưu theo hướng linh hoạt"

Tôi cho rằng, cần xem xét tăng tuổi nghỉ hưu theo hướng linh hoạt, nhằm tận dụng thêm khoảng 5 triệu lao động có kinh nghiệm, song việc này phải được thực hiện trên cơ sở tự nguyện, không mang tính bắt buộc.

Hiện nay, tuổi thọ trung bình của người dân ngày càng cao, trong khi điều kiện chăm sóc sức khỏe và đời sống cũng được cải thiện đáng kể. Do đó, khả năng làm việc của người cao tuổi có xu hướng kéo dài hơn trước.

Thực tế tại nhiều quốc gia có dân số già và nguồn lao động trẻ khan hiếm, chính phủ đã cho phép người lao động tiếp tục làm việc lâu hơn, thậm chí đến 70 tuổi. Nhóm lao động này được gọi là “kinh tế bạc”, tức là lực lượng những người tóc bạc vẫn tích cực tham gia hoạt động kinh tế, vừa tạo ra giá trị, vừa đáp ứng các nhu cầu của chính nhóm người cao tuổi.

Nhiều người ở độ tuổi này mới thực sự phát huy được kinh nghiệm, kỹ năng và có thể đóng góp lớn cho xã hội. Tuy nhiên, cũng cần nhận thức rõ rằng một số ngành nghề đòi hỏi cường độ lao động cao, yêu cầu sức khỏe, phản xạ nhanh, độ chính xác lớn - những công việc này không phù hợp với người cao tuổi.

Vì vậy, việc kéo dài tuổi làm việc cần được áp dụng linh hoạt, tùy thuộc từng nhóm lao động, tránh các quy định cứng nhắc hoặc mang tính áp đặt.

Ở Việt Nam, lực lượng lao động trẻ vẫn còn khá dồi dào, chưa đến mức khan hiếm để phải tăng tuổi nghỉ hưu đại trà. Luật Lao động hiện hành cũng đã điều chỉnh lộ trình nâng dần tuổi nghỉ hưu lên 62 tuổi đối với nam và 60 tuổi đối với nữ, đây đã là một thay đổi đáng kể.

Do đó, theo tôi, chưa phải là thời điểm thích hợp để tiếp tục tăng đồng loạt tuổi nghỉ hưu. Điều cần thiết hiện nay là xây dựng các mô hình linh hoạt, tạo điều kiện cho những người có khả năng và mong muốn vẫn có thể tiếp tục làm việc, đóng góp thông qua các hoạt động thuộc "kinh tế bạc".

Cách làm này sẽ giúp tận dụng hiệu quả nguồn lực lớn từ người cao tuổi, đồng thời không ảnh hưởng đến cơ hội việc làm của lao động trẻ và không tạo áp lực lên thị trường lao động.

Đại biểu Quốc hội Trương Xuân Cừ (Đoàn Đại biểu Quốc hội TP Hà Nội, Phó Chủ tịch Trung ương Hội Người cao tuổi Việt Nam): "Ít nhất 5 năm nữa mới nên nghiên cứu tăng thêm tuổi nghỉ hưu"

Theo tôi, việc tăng thêm tuổi nghỉ hưu chưa thể thực hiện ngay, mà cần có thời gian và lộ trình rõ ràng. Hiện nay, chúng ta mới chỉ trong quá trình nâng dần tuổi nghỉ hưu lên 62 đối với nam, và mục tiêu này dự kiến đến năm 2028 mới hoàn thành. Như vậy, ít nhất phải sau 5 năm kể từ khi hoàn tất lộ trình hiện tại, chúng ta mới nên nghiên cứu tiếp việc điều chỉnh thêm.

Trên thế giới hiện rất ít quốc gia quy định tuổi nghỉ hưu ở mức 65. Việt Nam đang trong giai đoạn chuyển sang già hóa dân số, nhưng dự kiến khoảng những năm 2030 mới bước vào giai đoạn dân số già. Do đó, việc tiếp tục tăng tuổi nghỉ hưu vào lúc này là quá sớm, chưa có đủ cơ sở khoa học và thực tiễn để quyết định.

Cùng đó, cần xem xét đặc thù lao động và sức khỏe của người Việt Nam. Nếu nâng tuổi nghỉ hưu lên 65, phải đánh giá kỹ xem người lao động có đáp ứng được yêu cầu về sức khỏe, năng suất và điều kiện làm việc hay không?

Trong tương lai, có thể nghiên cứu áp dụng tăng tuổi nghỉ hưu cho một số nhóm nghề đặc thù như giáo sư, bác sĩ, nhà khoa học, những người làm việc trong lĩnh vực nghiên cứu, giảng dạy hoặc chuyên môn cao, không đòi hỏi nhiều về sức lực. Tuy nhiên, điều này cũng cần được thử nghiệm, tổng kết và đánh giá thực tế trước khi áp dụng rộng rãi.

Đại biểu Quốc hội Trịnh Tú Anh (Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Lâm Đồng: "Đề xuất tăng tuổi nghỉ hưu lên 65 chỉ phù hợp với nhóm lao động có trình độ chuyên môn cao như giáo sư, bác sĩ, kỹ sư"

Về đề xuất kéo dài tuổi nghỉ hưu lên 65 tuổi, tôi đồng tình rằng đây là giải pháp cần thiết nhằm ứng phó với tình trạng già hóa dân số và thiếu hụt lao động chất lượng cao ở Việt Nam, đặc biệt trong bối cảnh lực lượng lao động trẻ đang giảm do tỉ lệ sinh thấp và chất lượng nguồn nhân lực chưa cao.

Tuy nhiên, tôi cho rằng đề xuất này chỉ thực sự phù hợp với nhóm lao động có trình độ chuyên môn cao như giáo sư, bác sĩ, kỹ sư - những người có sức khỏe tốt và công việc ít nặng nhọc về thể chất.

Theo số liệu thống kê của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), tuổi thọ trung bình của người Việt Nam hiện đạt 73,64 tuổi, song tuổi sống khỏe mạnh chỉ ở mức 65,4 tuổi (trong đó nam giới là 62,8 tuổi và nữ giới là 68 tuổi). Hơn 70% người trên 60 tuổi mắc ít nhất 3 bệnh mãn tính.

Với nhóm lao động phổ thông như công nhân nhà máy, việc kéo dài tuổi nghỉ hưu lên 65 có thể không khả thi, dẫn đến suy giảm năng suất, tăng rủi ro tai nạn lao động và gánh nặng về sức khỏe.

Bên cạnh đó, trong bối cảnh khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số phát triển mạnh mẽ, lao động trẻ có khả năng thích ứng nhanh hơn với các yêu cầu kỹ thuật mới.

Do đó, tôi đề xuất cần có lộ trình phân loại rõ ràng: Áp dụng tuổi nghỉ hưu 65 cho lao động trí thức và văn phòng; còn đối với lao động phổ thông, tiếp tục thực hiện theo lộ trình hiện hành (nam 62 tuổi vào năm 2028, nữ 60 tuổi vào năm 2035).

Đồng thời, cần kết hợp với các chương trình đào tạo chuyển đổi nghề nghiệp, hỗ trợ y tế định kỳ và chính sách khuyến khích phù hợp để bảo đảm công bằng và hiệu quả trong thực thi.