Nghệ sĩ trẻ làm mới văn hóa dân gian

Gìn giữ và lan tỏa - dấu ấn sáng tạo của nghệ sĩ trẻ

Hội thảo “Văn hóa, văn nghệ dân gian Việt Nam sau ngày đất nước thống nhất (1975 - 2025)” do Hội Văn nghệ Dân gian Việt Nam tổ chức mới đây đã cho thấy một bức tranh sinh động về hành trình 50 năm bảo tồn và phát huy di sản văn hóa dân gian.

Theo GS-TS Lê Hồng Lý - Chủ tịch Hội Văn nghệ Dân gian Việt Nam, bên cạnh công tác nghiên cứu, sưu tầm, phục dựng được đẩy mạnh, một trong những tín hiệu tích cực nhất hiện nay chính là sự xuất hiện của lớp nghệ sĩ trẻ biết làm mới chất liệu truyền thống, biến âm hưởng dân gian trở thành nguồn cảm hứng sáng tạo trong âm nhạc, sân khấu, thời trang và nghệ thuật thị giác.

Những năm gần đây, công chúng chứng kiến sự trỗi dậy mạnh mẽ của các sản phẩm nghệ thuật mang hơi hướng dân gian nhưng được thể hiện bằng ngôn ngữ đương đại. Tiêu biểu là Hòa Minzy với MV Thị Mầu, lấy cảm hứng từ chèo cổ nhưng được kể lại bằng lối diễn xuất, âm nhạc và hình ảnh hiện đại, rực rỡ sắc màu. Sản phẩm nhanh chóng tạo “cơn sốt” trên mạng xã hội, thu hút hàng chục triệu lượt xem, đưa hình tượng nhân vật chèo đến gần hơn với khán giả trẻ.

Cùng xu hướng đó, nhiều nghệ sĩ trẻ như Hoàng Thùy Linh, Bích Phương, Trúc Nhân hay Đức Phúc… cũng đang tìm cách đưa văn hóa dân gian Việt vào các sản phẩm âm nhạc. MV “Để Mị nói cho mà nghe”, “Tứ phủ”, “See Tình” của Hoàng Thùy Linh là ví dụ điển hình cho sự kết hợp nhuần nhuyễn giữa âm nhạc hiện đại và chất liệu truyền thống.

Gần đây, MV “Bắc Bling” của nhóm nghệ sĩ trẻ (Hòa Minzy, Tuấn Cry...) kết hợp dân ca quan họ trong bản phối EDM hiện đại, tạo nên sự giao thoa thú vị giữa truyền thống và công nghệ âm thanh mới.

Những sáng tạo này không chỉ khơi dậy tình yêu di sản mà còn giúp văn hóa dân gian “sống” giữa nhịp sống số.

Trên các nền tảng như TikTok, YouTube, Spotify… nhiều giai điệu dân gian được remix, cover, lan tỏa với tốc độ chóng mặt. Những câu hát cổ xưa tưởng chừng xa lạ nay lại được thế hệ trẻ ngân nga, sáng tạo lại theo cách riêng của họ.

Kỳ vọng và thách thức trong hành trình giữ hồn dân tộc

Theo các chuyên gia văn hóa, việc nghệ sĩ trẻ chủ động tìm về nguồn cội, đưa chất liệu dân gian vào sáng tạo đương đại là biểu hiện của sự trưởng thành trong ý thức nghệ thuật và trách nhiệm xã hội.

Sự phát triển mạnh của công nghệ số vừa là cơ hội, vừa là phép thử cho di sản văn hóa. Những giai điệu dân gian, làn điệu cổ cần được “số hóa” một cách bài bản để tồn tại lâu dài, đồng thời trở thành nguồn tư liệu mở cho các nhà sáng tạo.

Tuy nhiên, theo GS - TS Lê Hồng Lý, sự phát triển của công nghệ cũng là một thách thức lớn đối văn hóa dân gian, bởi không gian và môi trường sống của văn hóa dân gian là ở các làng quê. Do ảnh hưởng của quá trình hội nhập quốc tế mạnh mẽ, các làng quê đang dần bị đô thị hóa, không gian văn hóa, văn nghệ dân gian đang dần bị thu hẹp.

Vậy nên trong nhiều năm tới, không ít kỳ vọng được đặt ra từ các chương trình hợp tác giữa giới nghệ sĩ trẻ và Hội Văn nghệ Dân gian Việt Nam sẽ được triển khai mạnh mẽ hơn. Qua đó, tạo nên “cầu nối thế hệ” - nơi kinh nghiệm, tri thức dân gian được truyền lại cho lớp sáng tạo trẻ, giúp văn hóa dân gian tiếp tục sống động, thích ứng linh hoạt trong đời sống hiện đại.

Chia sẻ với Báo Lao Động, Tiến sĩ, nhà nghiên cứu văn hóa Tùng Hiếu cho biết: “Chúng ta không nên xem văn hóa dân gian là cái gì cũ kỹ, mà là mạch nguồn luôn chảy trong tâm hồn người Việt. Nếu được kể bằng ngôn ngữ mới, nó sẽ tiếp tục lan tỏa, truyền cảm hứng và trở thành niềm tự hào trong từng sáng tạo nghệ thuật”.