Hộ kinh doanh khó tồn tại với mức áp thuế doanh thu 200 triệu đồng/năm

Những ngày gần đây, nhiều hộ kinh doanh liên tục phản ánh về đề xuất áp dụng ngưỡng doanh thu chịu thuế ở mức 200 triệu đồng/năm. Họ cho rằng, mức này quá thấp so với chi phí mặt bằng, hàng hóa, nhân công và sinh hoạt.

Liên quan đến nội dung này, phóng viên Báo Lao Động đã có cuộc trao đổi với bà Lê Yến - Chủ tịch HĐQT, kiêm Tổng Giám đốc Công ty TNHH Tư vấn thuế Hà Nội (HanoiTax).

Thưa bà, hiện rất nhiều hộ kinh doanh phản ứng rằng, mức doanh thu 200 triệu đồng/năm để bắt đầu chịu thuế là quá thấp so với thực tế. Bà đánh giá thế nào về ngưỡng này?

- Thực tế ai làm kinh doanh đều nhìn thấy một điều rất rõ, với doanh thu 200 triệu đồng một năm, hầu như không hộ kinh doanh nào có thể duy trì nổi hoạt động. Nếu chia con số này cho 12 tháng thì mỗi tháng chỉ đạt khoảng 16-17 triệu đồng doanh thu. Ngay từ con số này đã cho thấy nó không phù hợp với bất kỳ mô hình kinh doanh thực tế nào.

Hầu như không có ngành nghề kinh doanh nào hiện nay có thể duy trì với mức doanh thu như vậy. Chỉ riêng chi phí thuê mặt bằng đã có thể vượt 16 triệu đồng/tháng, chưa nói đến chi phí nhân công, hàng hóa, điện nước, vận chuyển, quản lý, phần mềm… Doanh thu 16 triệu đồng mỗi tháng về căn bản không đủ để trang trải tối thiểu cho một hộ đang phải tự nuôi sống gia đình bằng việc bán hàng, nên mức này hoàn toàn không hợp lý. Một hộ kinh doanh không thể tồn tại được với ngưỡng này.

Tôi đã nhiều lần có ý kiến về đề xuất đánh thuế từ ngưỡng 200 triệu đồng/năm không phản ánh đúng thực tế thị trường, không gắn với chi phí sinh hoạt, chi phí kinh doanh đang tăng mạnh và cũng không đảm bảo được tính công bằng giữa các nhóm đối tượng.

Vậy theo bà, nếu xét theo mức sống tối thiểu và yếu tố công bằng, ngưỡng doanh thu đóng thuế hợp lý nên nằm ở mức nào?

- Nếu xét một cách công bằng, chúng ta phải bắt đầu từ mức thu nhập tối thiểu của người lao động. Theo quy định mới, người lao động được miễn thuế thu nhập cá nhân nếu thu nhập dưới khoảng 15,5 triệu đồng/tháng sau khi tính giảm trừ gia cảnh. Nghĩa là mức 15,5 triệu đồng/tháng là mức thu nhập tối thiểu để một người lao động bắt đầu chịu thuế.

Vậy, một hộ kinh doanh phải có doanh thu bao nhiêu để tạo ra 15,5 triệu đồng thu nhập? Điều này phụ thuộc vào biên lợi nhuận của từng ngành, nhưng nói chung, nhiều lĩnh vực kinh doanh nhỏ lẻ, đặc biệt là bán hàng tạp hóa, đồ tiêu dùng chỉ có biên lợi nhuận bình quân 5-10%, nhiều mặt hàng chỉ 3-8%. Nếu lấy trung bình 8-10% lợi nhuận gộp thì để “ra” được 15 triệu đồng lợi nhuận thực, doanh thu tháng của họ phải vào khoảng 200 triệu đồng/tháng.

Nói cách khác, muốn có thu nhập tối thiểu 15 triệu/tháng, thì doanh thu năm phải đạt khoảng 1,8-2,4 tỉ đồng. Đây là phép tính đơn giản nhưng rất sát thực tế.

Dĩ nhiên, Nhà nước không thể đưa ngưỡng miễn thuế lên tới vài tỉ đồng, nhưng tối thiểu để phản ánh được mức sống và chi phí thực tế thì ngưỡng doanh thu chịu thuế nên từ 500 triệu đến 1 tỉ đồng/năm để không tạo áp lực quá lớn với nhóm hộ nhỏ, vốn cực kỳ nhạy cảm với chi phí.

Có ý kiến cho rằng, nếu nâng ngưỡng doanh thu lên, nhóm cá nhân có tài sản cho thuê (nhà cho thuê, xe cho thuê…) sẽ được hưởng lợi quá lớn và không đảm bảo tính công bằng. Quan điểm của bà về vấn đề này?

- Tôi cho rằng, đây chính là điểm gây vướng mắc lâu nay. Nhóm cá nhân cho thuê nhà, thuê xe hoặc tài sản cho thuê nói chung hiện cũng được miễn thuế nếu doanh thu dưới 200 triệu đồng/năm. Nhưng so với nhóm hộ kinh doanh nhỏ lẻ, thì hai nhóm này hoàn toàn không giống nhau.

Người có nhà cho thuê phần lớn đã sở hữu tài sản giá trị lớn. Còn hộ kinh doanh nhỏ lẻ thì hầu như thu nhập chính của họ là đồng tiền thu về từ bán hàng mỗi ngày. Nếu gộp chung hai nhóm vào cùng một ngưỡng thì sẽ dẫn đến bất công rất lớn.

Tuy nhiên, vì chính sách chưa tách hai nhóm nên khi cân nhắc nâng ngưỡng, cơ quan soạn thảo gặp khó khăn. Nếu nâng ngưỡng lên 500-800 triệu đồng/năm thì nhóm có nhà cho thuê cũng được lợi. Chính điều này khiến mức được ban hành vẫn giữ ở 200 triệu đồng/năm, dù không sát thực tế.

Nếu tách biệt đối tượng kinh doanh nhỏ lẻ với đối tượng cho thuê tài sản, thì mức miễn thuế dành riêng cho hộ kinh doanh hoàn toàn có thể nâng lên và không ảnh hưởng gì đến nhóm còn lại.

Nếu một hộ kinh doanh nhỏ chỉ đạt doanh thu sát ngưỡng 200 triệu đồng/năm, tức khoảng 15-16 triệu/tháng, thì họ thực sự “cầm về” bao nhiêu lợi nhuận?

- Ta phải hiểu đúng hai khái niệm: Lợi nhuận gộp và lợi nhuận thực. Với doanh thu 200 triệu đồng/năm, nếu lấy mức lợi nhuận gộp 8-10% (đây là mức lợi nhuận phổ biến của ngành hàng tạp hóa - nhóm rất đông trong các hộ khoán), thì lợi nhuận gộp chỉ khoảng 16-20 triệu đồng/năm. Nghĩa là mỗi tháng người ta chỉ còn lại 1,3-1,6 triệu đồng. Cần lưu ý đây mới chỉ là lợi nhuận gộp, chưa trừ bất kỳ khoản chi phí nào.

Sau khi trừ chi phí điện nước, khấu hao, phần mềm, hoạt động vận hành và nhiều khoản chi nhỏ khác, con số thực tế gần như bằng 0, thậm chí âm. Chính vì thế mới nói, trong thực tế, gần như không tồn tại hộ nào có doanh thu dưới 200 triệu đồng/năm mà vẫn duy trì được kinh doanh. Nếu có chỉ là những hộ tự bán tại nhà, tự làm tất cả, “lấy công làm lãi”, nhưng mức lãi này cũng rất thấp.

Vậy theo bà, giải pháp khả thi nhất hiện nay là gì?

- Trước tiên phải điều chỉnh ngưỡng doanh thu lên một mức phản ánh đúng thực tế của thị trường và chi phí sinh hoạt. 200 triệu đồng/năm hiện nay không còn phù hợp. Mức hợp lý phải trong khoảng 500-800 triệu đồng, hoặc thậm chí cao hơn, có thể đến 1 tỉ đồng tuỳ ngành nghề.

Thứ hai, chính sách cần phân tách rõ hai nhóm đối tượng: Hộ kinh doanh thực sự và cá nhân cho thuê tài sản. Hai nhóm này không thể áp cùng một ngưỡng, vì bản chất kinh tế hoàn toàn khác nhau.

Nếu mục tiêu của cơ quan thuế là nâng cao tính tuân thủ, giảm rủi ro, đưa hộ kinh doanh vào quản lý minh bạch, thì ngưỡng doanh thu phải đủ “dễ thở” để người dân có thể chuyển đổi mô hình mà không bị áp lực quá lớn.

Trân trọng cảm ơn bà!