Tranh làng Sình, nét đẹp tâm linh của Tết Huế

Hơn 400 năm lịch sử

Nghề làm tranh dân gian ở làng Sình (hay làng Lại Ân), xã Phú Mậu, huyện Phú Vang, tỉnh Thừa Thiên Huế, được hình thành cách đây hơn 400 năm, từ thế kỷ 16-17.

Làng Sình nằm gần kinh thành Phú Xuân, trung tâm văn hóa và tín ngưỡng của triều Nguyễn, nên nghề làm tranh đã phát triển để phục vụ các nhu cầu tâm linh và thờ cúng của người dân và tầng lớp quan lại.

Khác với tranh Đông Hồ hay Hàng Trống, tranh làng Sình không chỉ mang tính nghệ thuật mà còn có ý nghĩa tâm linh đặc biệt. Các bức tranh thường được sử dụng trong nghi lễ thờ cúng tổ tiên, thần linh và các nghi lễ cầu an, trừ tà, đặc biệt vào dịp Tết.

Tranh thờ là một phần quan trọng trong các gia đình ở Huế mỗi dịp Tết. Những bức tranh làng Sình vẽ ông Hoàng, bà Chúa, hoặc tranh thần linh được đặt trên bàn thờ để cầu mong một năm mới bình an, hạnh phúc và thịnh vượng.

Dịp Tết cũng là thời điểm người dân thực hiện các nghi lễ cầu an, trừ tà, xua đuổi điều xấu. Những bức tranh hình nhân thế mạng, tranh động vật (như gà trống, ngựa) được sử dụng trong các nghi lễ, mang ý nghĩa bảo vệ gia đình khỏi điều xui rủi và đem lại may mắn.

Ngoài mục đích tín ngưỡng, tranh làng Sình còn được dùng để trang trí nhà cửa. Những bức tranh đầy màu sắc như cặp đôi ngựa, gà, hoa lá không chỉ tạo không gian đậm chất dân gian mà còn mang thông điệp về sự phồn thịnh và hòa thuận.

Vẻ đẹp độc đáo của tranh làng Sình

Tranh làng Sình nổi bật với sự mộc mạc nhưng đầy sức sống. Được làm từ giấy dó truyền thống, tranh in từ các bản khắc gỗ và tô màu bằng các nguyên liệu tự nhiên như than tre, lá cây, đất sét. Màu sắc chỉ gồm 4-5 tông màu cơ bản, nhưng sự phối hợp khéo léo mang lại vẻ đẹp giản dị và hài hòa.

Các chủ đề của tranh làng Sình rất đa dạng, từ tranh thờ cúng tổ tiên, tranh hình nhân, đến tranh động vật, đồ vật. Mỗi bức tranh đều mang ý nghĩa biểu tượng, truyền tải thông điệp tâm linh và văn hóa sâu sắc.

Nghệ nhân Kỳ Hữu Phước là một trong những người có công lớn trong việc bảo tồn và phát triển nghề làm tranh làng Sình. Sinh năm 1960, ông là thế hệ thứ 17 trong gia đình làm tranh truyền thống.

Từ nhỏ, ông Phước đã học nghề từ cha mình và không ngừng sáng tạo để gìn giữ nghề làm tranh. Bất chấp sự cạnh tranh từ tranh in công nghiệp, ông vẫn kiên trì bảo tồn nghề truyền thống.

Ngoài việc duy trì các mẫu tranh thờ cúng truyền thống, ông còn sáng tạo thêm các sản phẩm mới như túi xách, tranh trang trí nội thất để phù hợp với thị hiếu hiện đại.

Nghệ nhân Kỳ Hữu Phước luôn chú trọng truyền nghề cho thế hệ trẻ thông qua các lớp học và các sự kiện văn hóa, đảm bảo rằng nghề làm tranh sẽ không bị mai một.

Dù đối mặt với nhiều thách thức, đặc biệt là sự cạnh tranh từ các sản phẩm công nghiệp và việc thiếu nhân lực kế thừa đang đặt nghề làm tranh vào nguy cơ mai một.

Tuy vậy, tranh làng Sình vẫn tồn tại nhờ sự nỗ lực của các nghệ nhân và cộng đồng địa phương. Đặc biệt là việc quảng bá thông qua các hội chợ, lễ hội văn hóa và du lịch, thu hút đông đảo du khách trong và ngoài nước trong thời gian qua.

Tranh làng Sình không chỉ là một di sản văn hóa mà còn là biểu tượng của đời sống tâm linh xứ Huế. Trong không khí rộn ràng của những ngày Tết, tranh làng Sình góp phần làm phong phú thêm truyền thống văn hóa, kết nối giữa quá khứ và hiện tại.

Với sự nỗ lực của các nghệ nhân như Kỳ Hữu Phước và sự hỗ trợ từ cộng đồng, tranh làng Sình sẽ tiếp tục trường tồn, trở thành niềm tự hào không chỉ của người dân Huế mà còn của cả dân tộc Việt Nam.