Chuẩn hóa giáo viên để tạo đột phá đưa tiếng Anh thành ngôn ngữ thứ hai

Tháng 10.2025, Sở GDĐT Hà Nội đã tổ chức tập huấn đổi mới phương pháp dạy học tiếng Anh và giải pháp đưa tiếng Anh trở thành ngôn ngữ thứ hai trong trường học cho hơn 600 cán bộ phòng văn hóa - xã hội của 126 xã, phường cùng hơn 800 cán bộ quản lý, giáo viên tiếng Anh cốt cán của các trường tiểu học công lập và tư thục trên địa bàn.

Trước đó, Hà Nội cũng quyết định nâng chuẩn tiếng Anh quốc tế bằng hình thức trực tiếp cho khoảng 1.900 giáo viên tiếng Anh.

Phó Giám đốc Sở GDĐT Hà Nội Trần Lưu Hoa cho rằng, cần thay đổi tư duy dạy - học tiếng Anh trong nhà trường phổ thông, từ truyền thụ kiến thức sang phát triển năng lực sử dụng ngôn ngữ trong thực tiễn.

Bà Trần Lưu Hoa khẳng định, đội ngũ giáo viên chính là nhân tố quyết định trong quá trình chuyển đổi này. Mỗi giáo viên không chỉ là người thực hiện chương trình, mà còn phải là hạt nhân đổi mới về tư duy sư phạm, phương pháp giảng dạy và cách thức tổ chức lớp học - từ đó lan tỏa tinh thần đổi mới đến đồng nghiệp và học sinh tại đơn vị mình.

Theo bà Nguyễn Thị Thúy - Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Quảng Ninh, tháng 10.2025, Sở đã có văn bản hướng dẫn dạy và học ngoại ngữ tại các trường phổ thông, yêu cầu chuẩn bị các điều kiện để triển khai Đề án đưa tiếng Anh thành ngôn ngữ thứ 2 trong trường học.

Theo đó, ngay trong năm học 2025 - 2026, khuyến khích các cơ sở giáo dục tiểu học có đủ điều kiện triển khai dạy và học tiếng Anh tự chọn cho học sinh lớp 1, 2 nhưng chú ý bảo đảm tính liên thông với môn ngoại ngữ thực hiện bắt buộc từ lớp 3.

Với các trường không có giáo viên để triển khai dạy tiếng Anh tự chọn lớp 1, lớp 2 thì tạo điều kiện cho học sinh được tiếp cận, làm quen với tiếng Anh thông qua các video bài giảng trong Hệ thống học liệu tiếng Anh tiểu học để chuẩn bị tâm thế sẵn sàng.

Khuyến khích giáo viên tự học, tự bồi dưỡng tiếng Anh; khuyến khích nhà trường tổ chức các lớp bồi dưỡng tiếng Anh cho giáo viên các môn học để nâng cao năng lực, có thể sử dụng tiếng Anh trong giờ dạy và tiến tới dạy học bằng tiếng Anh…

Ứng dụng công nghệ thông tin và trí tuệ nhân tạo (AI) để hỗ trợ tự học tiếng Anh và thiết kế tài liệu dạy học bằng tiếng Anh. Sử dụng AI để hỗ trợ ngôn ngữ cho giáo viên và học sinh dịch thuật ngữ chuyên môn, phiên âm, phát âm các thuật ngữ…

Theo Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Quảng Ninh Nguyễn Thị Thúy, một trong những khó khăn hiện nay là việc bổ sung đội ngũ giáo viên dạy tiếng Anh cho các trường mầm non bởi vướng chỉ tiêu biên chế, hợp đồng.

Chưa kể, đội ngũ giáo viên cũng phải chuẩn; nội dung phương pháp phải phù hợp với lứa tuổi, điều kiện, với mục tiêu, học sinh phải nghe, nói tốt, chứ không nặng về ngữ pháp và học chỉ để thi cử như hiện nay. Còn tại Gia Lai, hầu hết các trường đều tổ chức giảng dạy môn Tiếng Anh bắt đầu từ lớp 3 theo Chương trình giáo dục phổ thông 2018, với 4 tiết/tuần.

Thầy Ngô Văn Vững - Phó Hiệu trưởng Trường Tiểu học và THCS Nguyễn Văn Trỗi, xã Ia Mơ, tỉnh Gia Lai - cho biết, tháng 10.2025, Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh đã gửi công văn hướng dẫn việc dạy tiếng Anh cho học sinh, bắt đầu từ lớp 1, nhằm giúp các em tạo hứng thú, làm quen, phản xạ tự nhiên với tiếng Anh giao tiếp hằng ngày.

Theo thầy Vững, giáo viên dạy tiếng Anh phải giảng dạy sinh động, dễ hiểu, kết hợp với âm nhạc, hình ảnh để học sinh vùng biên giới dễ tiếp thu và nhận biết. Vì các em không chỉ học tiếng Anh mà còn đang học tiếng Việt. Tuy nhiên, hiện nhà trường còn thiếu thốn cơ sở vật chất, trang thiết bị, cũng như số lượng giáo viên tiếng Anh chỉ có một người đảm nhiệm giảng dạy cho nhiều lớp.

Trong năm 2025, tỉnh Gia Lai sẽ khởi công đồng loạt các điểm trường biên giới theo hình thức nội trú, bán trú, với nhiều phòng học đa chức năng cho học sinh, theo Kết luận số 81-TB/TW ngày 18.7.2025 của Bộ Chính trị. Trường Tiểu học và THCS Nguyễn Văn Trỗi hy vọng sẽ được trang bị thêm thiết bị dạy học tiếng Anh trong năm tới, khi thời điểm hoàn thiện trường được ấn định vào ngày 30.8.2026.

Tuyển chọn giáo viên đủ trình độ, đáp ứng chuyên môn

Trao đổi với phóng viên Báo Lao Động, ông Phùng Hải Nam - Hiệu trưởng Trường Tiểu học Vân Hòa (xã Yên Bài, Hà Nội) cho biết, việc đưa Tiếng Anh thành môn học bắt buộc ngay từ lớp 1 là một chủ trương đúng đắn và cần thiết, góp phần hình thành thế hệ học sinh được đào tạo ngoại ngữ bài bản, có nền tảng vững chắc để hội nhập quốc tế. Theo ông, khi được làm quen với tiếng Anh sớm, trẻ em không chỉ tiếp thu nhanh hơn mà còn phát triển khả năng giao tiếp, tư duy mở và tự tin hơn trong môi trường học tập hiện đại.

Để quá trình triển khai vào thực tiễn đạt hiệu quả, theo ông Nam, cần giải quyết đồng bộ các vấn đề: Đội ngũ giáo viên phải đảm bảo cả về chất lượng lẫn số lượng; điều kiện cơ sở vật chất phục vụ công tác giảng dạy; cùng với đó là nhận thức của cha mẹ học sinh. “Bài toán lớn nhất mà ngành giáo dục phải giải quyết là tuyển đủ giáo viên có chuyên môn tốt, đặc biệt là về phát âm, tránh tình trạng học song ngữ nhưng chất lượng lại không như kỳ vọng” - ông Nam nói thêm.

Dưới góc độ phụ huynh, chị Lê Thị Hà (xã Ba Vì, Hà Nội) cho hay, giáo trình tiếng Anh trong trường hiện nay còn nặng về ngữ pháp, trong khi học tiếng Anh thật sự cần phản xạ, vốn từ phong phú và phát âm chuẩn - những yếu tố mà giáo trình hiện hành chưa chú trọng.

Do đó, phụ huynh cho rằng, cùng với bộ giáo trình phù hợp, việc tuyển chọn giáo viên có đủ trình độ, đáp ứng chuyên môn cũng là yếu tố then chốt.

Hữu Chánh

Cần khoảng 22.000 biên chế giáo viên tiếng Anh

Ước tính đề án sẽ tác động đến khoảng 50.000 cơ sở giáo dục trên cả nước với gần 30 triệu trẻ em, học sinh, sinh viên và khoảng 1 triệu cán bộ quản lý, giáo viên ở tất cả các cấp học, ngành đào tạo.

Bộ GDĐT cho rằng, đối với bậc học mầm non, để triển khai thành công đề án thì cần có 1 biên chế vị trí việc làm là giáo viên tiếng Anh ở mỗi cơ sở giáo dục mầm non. Như vậy dự kiến sẽ phát sinh thêm biên chế vị trí việc làm của giáo viên tiếng Anh mầm non trong các cơ sở giáo dục mầm non công lập trên cả nước thêm 12.000 người.

Đối với bậc tiểu học, để triển khai dạy học môn tiếng Anh bắt buộc từ lớp 1 sẽ phát sinh thêm biên chế giáo viên tiếng Anh trong các trường tiểu học trên cả nước thêm khoảng gần 10.000 giáo viên tiếng Anh.

Ngoài ra, cần đào tạo và bồi dưỡng tiếng Anh và năng lực chuyên môn, nghiệp vụ sư phạm cho ít nhất 200.000 giáo viên dạy học bằng tiếng Anh từ nay cho đến năm 2035 để đáp ứng được nhu cầu, mục tiêu của đề án.

Ba giai đoạn chính của Đề án

Đề án Đưa tiếng Anh thành ngôn ngữ thứ hai trong trường học giai đoạn 2025 - 2035, tầm nhìn đến năm 2045 đưa ra ba giai đoạn chính để triển khai:

Giai đoạn 1 (2025 - 2030): Sẽ xây dựng nền tảng và chuẩn hóa để tiếng Anh được sử dụng thường xuyên và có hệ thống trong môi trường giáo dục. 100% cơ sở giáo dục phổ thông trên cả nước bắt buộc dạy tiếng Anh từ lớp 1. Ở cấp mầm non, 100% số cơ sở giáo dục tại các TP, đô thị vùng thuận lợi bảo đảm điều kiện triển khai thực hiện cho trẻ em được làm quen với tiếng Anh.

Giai đoạn 2 (2030 - 2035): Sẽ mở rộng và tăng cường, đẩy mạnh việc sử dụng tiếng Anh một cách thường xuyên hơn.

Giai đoạn 3 (2035 - 2045): Hoàn thiện và nâng cao, tiếng Anh được sử dụng một cách tự nhiên, phát triển hệ sinh thái sử dụng tiếng Anh trong môi trường giáo dục, giao tiếp và quản trị nhà trường.

TPHCM, Hà Nội triển khai dạy học tiếng Anh từ lớp 1

Tại TPHCM, nhiều năm qua đã thí điểm dạy tiếng Anh cho học sinh lớp 1. Trước sáp nhập tỉnh, khoảng 99% học sinh lớp 1 đã được học môn này.
Tại Trường Tiểu học Phan Văn Trị (phường Cầu Ông Lãnh), học sinh lớp 1, 2 đã được làm quen với tiếng Anh với 6 tiết/tuần. Theo nhà trường, việc dạy học ở giai đoạn này được thiết kế theo hướng “học mà chơi, chơi mà học”, thông qua hát, vận động, kể chuyện và tương tác tự nhiên, không đặt nặng nhận biết mặt chữ hay ngữ pháp để tránh quá tải và gây nhiễu ngôn ngữ cho trẻ.

Cô Ngô Từ Nhật Linh, giáo viên tại Trường Tiểu học Phan Văn Trị chia sẻ, việc cho học sinh tiếp cận tiếng Anh từ lớp 1 là phù hợp. “Độ tuổi 4-6 là giai đoạn tiếp nhận ngôn ngữ rất tốt. Học từ sớm các em phản xạ nhanh hơn, nền tảng sau này sẽ vững hơn, cô Linh nói.
Tương tự, tại Trường Tiểu học Hiệp Tân (phường Phú Thạnh), bà Nguyễn Thị Minh Nguyệt, hiệu trưởng cho biết, việc tổ chức cho học sinh làm quen với tiếng Anh từ lớp 1 được thực hiện ổn định nhiều năm nay. Bà Minh Nguyệt cho biết, học sinh lớp 1 đang học 2 tiết tiếng Anh tự chọn theo Chương trình Giáo dục phổ thông 2018, bên cạnh đó nhà trường còn triển khai thêm chương trình tiếng Anh giao tiếp với giáo viên nước ngoài và chương trình Toán - Khoa học bằng tiếng Anh tùy theo nhu cầu đăng ký của phụ huynh. Theo bà Minh Nguyệt, tỉ lệ tham gia khá cao.

“Đối với hai tiết tiếng Anh tự chọn của chương trình 2018 thì 100% học sinh lớp 1 tham gia. Riêng chương trình tiếng Anh giao tiếp thì khoảng 90% học sinh đăng ký. Nhìn chung, phụ huynh đồng thuận và ủng hộ chủ trương cho con được tiếp cận ngoại ngữ sớm”, bà Minh Nguyệt nói.

Tương tự tại Hà Nội, một số trường ở Hà Nội bắt đầu thí điểm dạy các môn Toán, Khoa học, Công nghệ bằng tiếng Anh, hướng tới mục tiêu đưa tiếng Anh thành ngôn ngữ thứ hai trong trường học. Trong thời gian tới, Sở GDĐT Hà Nội cùng các trường đại học sư phạm sẽ tiếp tục phối hợp, đánh giá hiệu quả thí điểm, từ đó mở rộng mô hình sang các cấp học khác khi điều kiện về giáo viên, học liệu và cơ sở vật chất được đáp ứng đầy đủ.

TƯỜNG PHÚC