Dạy tiếng Anh bắt buộc từ lớp 1, thi và kiểm tra không còn 'học thuộc - làm bài mẫu'

Đề án đưa tiếng Anh trở thành ngôn ngữ thứ hai trong trường học vừa được Thủ tướng phê duyệt được đánh giá là bước ngoặt quan trọng của ngành giáo dục trong giai đoạn hội nhập.

Theo lộ trình, đến năm 2030, 100% trường phổ thông trên cả nước sẽ dạy tiếng Anh bắt buộc ngay từ lớp 1; thi, kiểm tra và đánh giá năng lực tiếng Anh sẽ được đổi mới theo chuẩn quốc tế, chú trọng kỹ năng nghe – nói.

Đề án được thực hiện trong 20 năm, tác động tới gần 30 triệu học sinh – sinh viên và khoảng 1 triệu giáo viên, cán bộ quản lý tại hơn 50.000 cơ sở giáo dục.

Theo Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD&ĐT), đổi mới kiểm tra, đánh giá là khâu đột phá, nhằm chuyển từ việc dạy kiến thức sang phát triển đủ bốn kỹ năng nghe – nói – đọc – viết. Các bài thi tiếng Anh tại trường học sẽ không chỉ xoay quanh ngữ pháp, mà hướng đến đánh giá năng lực sử dụng thực tế của học sinh.

Những thay đổi này được kỳ vọng sẽ chấm dứt tình trạng học sinh “học tiếng Anh 10 năm nhưng không nói được”.

Cô Trần Thị Phương Lan, giáo viên tiếng Anh tại Bắc Ninh chia sẻ: “Việt Nam đang hội nhập sâu rộng, nên việc coi tiếng Anh là ngôn ngữ thứ hai là bước đi phù hợp. Nhưng sự chênh lệch rất lớn về điều kiện dạy học giữa các địa phương có thể tạo ra bất bình đẳng mới trong tiếp cận cơ hội ngoại ngữ”.

Theo nhiều khảo sát, nhiều trường vẫn thiếu thiết bị nghe – nói, phòng học ngoại ngữ chuẩn, học liệu số… Đây là thách thức không nhỏ khi chuyển sang phương thức dạy học và thi đánh giá theo chuẩn mới.

Cô Hoàng Hải Yến, giáo viên tiếng Anh tại trường tiểu học ở Nghệ An cũng cho biết: “Chương trình mới yêu cầu học sinh nói nhiều hơn, nhưng để làm được, giáo viên cũng cần được tập huấn bài bản, được sử dụng giáo trình và công nghệ phù hợp. Hiện nhiều thầy cô vẫn phải tự mày mò, khá áp lực”.

Số liệu từ Bộ GD&ĐT cho thấy, để triển khai đề án, ngành giáo dục cần bổ sung 12.000 giáo viên tiếng Anh mầm non và gần 10.000 giáo viên tiểu học. Nếu không giải quyết bài toán nhân lực, mục tiêu dạy tiếng Anh bắt buộc từ lớp 1 sẽ khó khả thi ở nhiều địa phương.

Chị Nguyễn Anh Thư, phụ huynh tại Hà Nội bày tỏ: “Chúng tôi ủng hộ chủ trương, nhưng cũng lo nếu trường công không đáp ứng tốt thì vẫn phải cho con học thêm ở trung tâm. Khi đó học sinh thành phố có lợi thế hơn, còn vùng khó sẽ bị bỏ lại phía sau”.

Nhiều phụ huynh mong muốn chính sách đi kèm giải pháp hỗ trợ tài chính hoặc miễn phí học liệu để giảm áp lực chi tiêu cho gia đình.

Tiếng Anh hiện là ngôn ngữ chính thức hoặc ngôn ngữ thứ hai của 54 quốc gia và 27 vùng lãnh thổ, những nơi chiếm tới 45% GDP toàn cầu. Nâng cao năng lực ngoại ngữ của thế hệ trẻ Việt Nam là đòi hỏi tất yếu để hội nhập quốc tế, tiếp cận tri thức nhân loại và cạnh tranh trong thị trường lao động toàn cầu.

Tuy vậy, để đề án thật sự đi vào đời sống, đòi hỏi Bộ GD&ĐT và các địa phương phải triển khai đồng bộ nhiều giải pháp trọng tâm. Trước hết là bảo đảm đủ và phân bổ đúng đội ngũ giáo viên tiếng Anh cho từng cấp học, đồng thời tăng cường trang thiết bị, phòng học ngoại ngữ đạt chuẩn để học sinh có môi trường thực hành ngôn ngữ hiệu quả.

Song song đó, việc áp dụng hệ thống đánh giá năng lực tiếng Anh cần được thiết kế liên thông, minh bạch, tiệm cận chuẩn quốc tế. Các vùng nông thôn, miền núi, hải đảo cũng cần được hỗ trợ đặc biệt nhằm tránh khoảng cách trong cơ hội tiếp cận ngoại ngữ. Quan trọng hơn, chính sách phải luôn đặt người học và giáo viên vào trung tâm, bằng cách lắng nghe và đồng hành cùng họ trong suốt quá trình triển khai đổi mới.

Một chính sách đúng đắn sẽ chỉ thực sự có ý nghĩa khi mọi học sinh, dù ở thành thị hay nông thôn, đều có cơ hội học tiếng Anh như nhau. Đề án đặt ra kỳ vọng lớn, nhưng thành công phụ thuộc vào từng bước triển khai cẩn trọng, linh hoạt và sát thực tế.