Nguy hiểm khi tự ý dùng An cung ngưu hoàng hoàn cấp cứu đột quỵ

Sử dụng tuỳ tiện An cung ngưu hoàng hoàn có thể hại người

ThS.BS Vũ Văn Đại, khoa Y học cổ truyền, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108 chia sẻ, tại khoa Cấp cứu các bác sĩ thường xuyên tiếp nhận bệnh nhân đột quỵ trong tình trạng đã được người nhà tự ý cho uống An cung ngưu hoàng hoàn tại nhà. Phần lớn cho biết nghe hàng xóm truyền tai đây là thuốc thần, giúp tỉnh táo và cứu nguy trong cơn tai biến. Thực tế lại trái ngược: phần lớn bệnh nhân đã bỏ lỡ thời gian vàng để can thiệp y tế, khiến cơ hội sống sót và phục hồi bị thu hẹp nghiêm trọng.

Bệnh nhân nam 50 tuổi nhập viện trong tình trạng đau đầu, nôn vọt, nói khó, liệt nửa người trái, huyết áp lên tới 200/120 mmHg.

Theo người nhà, bệnh nhân bất ngờ xuất hiện các triệu chứng nghi ngờ đột quỵ nên đã tự ý uống An cung ngưu hoàng hoàn nhập khẩu với hy vọng cắt cơn tại nhà. Tuy nhiên, tình trạng không cải thiện mà còn nặng thêm.

Tại bệnh viện, kết quả chụp cắt lớp vi tính phát hiện bệnh nhân bị xuất huyết não vùng nhân xám trung ương phải. Rất may, sau khi được xử trí cấp cứu kịp thời và điều trị theo phác đồ chảy máu não, người bệnh đã qua cơn nguy kịch.

ThS.BS Vũ Văn Đại cảnh báo, An cung ngưu hoàng hoàn không phải thuốc điều trị đột quỵ và không nên sử dụng khi chưa có chỉ định. Việc dùng sai thời điểm, sai bệnh có thể khiến bệnh nhân mất cơ hội “giờ vàng” cứu sống, thậm chí nguy hiểm đến tính mạng.

An cung ngưu hoàng hoàn là bài thuốc Đông y lâu đời, có mặt trong y thư cổ Trung Hoa từ hàng trăm năm trước. Với các thành phần như ngưu hoàng, chu sa, hoàng liên, trân châu..., bài thuốc được mô tả là có tác dụng “khai khiếu, trấn kinh, thanh nhiệt, giải độc” – phù hợp với thể bệnh trúng phong nhiệt (biểu hiện sốt cao, mê sảng, co giật).

Tuy nhiên, y học hiện đại cho thấy, hơn 80% trường hợp đột quỵ là nhồi máu não, tức thể “trúng phong hàn”, hoàn toàn không phù hợp với An cung ngưu hoàng hoàn. Trong những trường hợp này, việc dùng thuốc không những không có tác dụng mà còn có thể làm lạnh cơ thể, cản trở tưới máu não, thậm chí gây nguy hiểm nếu người bệnh bị xuất huyết não – do một số thành phần thuốc có tính chống đông nhẹ.

Dễ ngộ độc nếu dùng sai cách

"Không chỉ sai về chỉ định, An cung ngưu hoàng hoàn còn tiềm ẩn độc tính cao. Trong thành phần có chứa chu sa (tức thủy ngân), hùng hoàng (asen), xạ hương... – đều là các vị dược có độc tính mạnh, yêu cầu liều lượng và chỉ định nghiêm ngặt. Nếu dùng bừa bãi, bệnh nhân có thể đối mặt với nguy cơ tổn thương gan, thận, thần kinh, rối loạn tiêu hóa, dị ứng, co giật… Chưa kể, nhiều sản phẩm trôi nổi hiện nay còn bị phát hiện chứa hàm lượng kim loại nặng vượt ngưỡng cho phép", ThS.BS Vũ Văn Đại phân tích.

Thuốc thật sự trong điều trị đột quỵ là thời gian. Chỉ trong vòng 3 – 6 giờ đầu từ khi khởi phát triệu chứng, việc đưa người bệnh đến cơ sở y tế có đủ năng lực cấp cứu, chẩn đoán qua hình ảnh (CT, MRI sọ não) và can thiệp phù hợp mới giúp cứu sống và phục hồi. Dùng thuốc tại nhà không giúp phân biệt loại đột quỵ, lại làm chậm thời gian xử lý, có thể khiến người bệnh mất cơ hội sống sót.

"Chỉ nên sử dụng khi có chẩn đoán rõ ràng và dưới sự theo dõi của bác sĩ chuyên khoa. Thuốc không dành cho phụ nữ mang thai, trẻ nhỏ, người suy gan thận. Không bao giờ được dùng như một 'phương án cấp cứu' tại nhà khi chưa xác định thể bệnh", ThS.BS Vũ Văn Đại cho hay.